Tímarit um menntarannsóknir - 01.06.2012, Qupperneq 159

159
„Nú er ég alveg búinn að fatta hvernig ég á að vera“
fram jákvæðar umsagnir um áhrif slíkra
margskiptra stuðningsáætlana á sjálfstjórn
og námsárangur nemenda. Hér eru áhrifin
metin með endurteknum hegðunarmæl-
ingum hjá fjórum grunnskólanemendum
með langvarandi hegðunarerfiðleika.
Leitast er við að svara rannsóknarspurn-
ingunni: Hvaða áhrif hefur einstaklingsmiðuð
stuðningsáætlun með stighækkandi viðmiðum
um frammistöðu á truflandi hegðun grunn-
skólanemenda með langvarandi hegðunarerfið-
leika? Markmiðið er að skoða hvort auka
megi sjálfstæða færni þeirra svo mikið
innan hins almenna skólaumhverfis að
þeir þurfi ekki lengur einstaklingsmiðuð
úrræði í lok skólaársins.
Aðferð
Þátttakendur
Þátttakendur voru nemendur úr tveimur
skólum í Reykjavík sem voru valdir eftir
hentugleika. Í báðum tilfellum var um að
ræða fjölmennan (500-600 nemenda) skóla
í rótgrónu hverfi. Í öðrum þeirra hafði
verið unnið með heildstæðan stuðning
við jákvæða hegðun (PBS) í fimm ár en í
hinum með aðferðum SMT-skólafærni
í þrjú ár. Skólastjórnendur voru beðnir
að tilnefna þátttakendur sem höfðu sýnt
hegðunarerfiðleika í að lágmarki eitt ár
þrátt fyrir fyrsta og annars stigs úrræði og
þar sem engin ný íhlutun var fyrirhuguð á
rannsóknartíma. Að fengnu skriflegu leyfi
foreldra og kennara var fengið skriflegt
samþykki fjögurra pilta á aldrinum sjö til
átta ára fyrir þátttöku í rannsókninni. Þeir
voru með fimm til sjö ára sögu um hegð-
unarerfiðleika, eða frá upphafi dagvist-
unar eða leikskóla. Hér eftir verður fjallað
um þá undir dulnefnunum Andri, Birgir,
Davíð og Einar.
Einar var átta ára, greindur með athygl-
isbrest með ofvirkni (e. attention deficit
hyperactivity disorder, ADHD), mótþróa-
þrjóskuröskun, almenna kvíðaröskun og
einkenni um áráttuþráhyggju þegar hann
var fimm ára auk Tourette heilkennis
ásamt einkennum einhverfu meðan á
rannsókn stóð. Hann sýndi sterk einkenni
ADHD þrátt fyrir lyfjameðferð með met-
ylfenídati og sertralíni. Hann var í 3. bekk
með 25 nemendum. Tæplega 50 nemenda
árganginum var kennt í fjórtán til sextán
nemenda hópum í bóklegum tímum.
Kennsla fór fram í hefðbundnum kennslu-
stofum. Einar naut stuðnings sérkenn-
ara ásamt bekkjarfélaga með einhverfu í
nítján bóklegum kennslustundum á viku.
Hann hafði gaman af lestri og sýndi góðan
skilning í íslensku og stærðfræði. Hins
vegar sýndi Einar mikla truflandi hegðun
sem fólst meðal annars í að endurtaka
fyrirmæli kennara yfir bekkinn án þess að
fylgja þeim sjálfur, gefa frá sér hávær hljóð
og naga hluti. Hann sýndi einnig mikinn
mótþróa gagnvart sumum kennurum og
nemendum. Sökum samskiptaerfiðleika
og truflandi hegðunar var hann farinn að
einangrast félagslega. Fyrri íhlutun hafði
meðal annars falið í sér breytta sætisskip-
an, þjálfun í að rétta upp hönd og notkun
táknstyrkja um leið og rétt hegðun var
sýnd.
Andri var sjö ára og beið greiningar
vegna hegðunarerfiðleika á rannsóknar-
tíma. Andri var í 2. bekk með tæplega 50
nemendum sem tveir kennarar höfðu um-