Tímarit Máls og menningar - 01.06.2014, Blaðsíða 9

L e i t i n a ð A u ð h u m l u
TMM 2014 · 2 9
er hásæti guðsins Shiva. Þar má finna Manasarovar-stöðuvatnið sem lengi
vel var talið hæsta stöðuvatn jarðar. Frá Kailash-svæðinu renna fjórar mikil-
vægustu ár Asíu; Ganges, Bramapuhtra, Sutjej og Indus.
Allt í einu er eins og allir þræðir komi saman. Á sanskrít þýðir Himla
í Himalayja – snjór. Auðhumla. Auðsnjór. var Auðhumla okkar nafn yfir
Himalaya, sem er uppspretta vatns fyrir meira en milljarð jarðarbúa?
Hvort sem kenningin er sönn eða ekki þá gengur Auðhumla fullkomlega
upp sem metafóra fyrir hlutverk jöklanna á þessu svæði. Hvernig þeir
bráðna á hárréttum tíma þegar heitast er og hleypa fram lífsnauðsynlegu
og næringarríku jökulvatninu sem rennur mjólkurhvítt úr fjöllunum, með
uppleystum efnum sem virka sem áburður sé vatninu veitt á akurlendi. Á
þessu svæði er að finna einn helgasta stað Indverja, Gomukh – það er skrið-
jökulsporður þaðan sem ein upptök Gangesar brjótast undan jöklinum –
Gomukh þýðir bókstaflega – munnur kýrinnar.
Ég kafaði dýpra og allt bar þetta að einum brunni, hvar sem drepið var
niður fæti, voru mjólk og kýr, jafnvel heilög grýlukerti sem voru „spenar“.
Ég varð allur uppveðraður, mér fannst ég hafa gert sögulega uppgötvun,
þetta var mín afstæðiskenning, mitt e=mc2. Ég hringdi uppveðraður í Guð-
mund Pál til að segja honum frá þessu, ég gat auðvitað ekki sannað hvort
eða hvernig þessi mýta rataði frá miðjum Himalayafjöllum ofan í skinn-
handrit uppi á Íslandi – en maður býr ávallt nærri manni, maður talar við
mann, mannkynið er órofin keðja sem nær um alla jörð og ef við tölum
indóevrópskt tungumál sannar það að fólk hefur talað saman og þegar það
talar saman segir það sögur og þar hljóta heilagar sköpunarsögur að vega
þungt.
En hvað um það. Guðmundur Páll var eitthvað þurr á manninn, ég taldi
eitt augnablik að ég væri í einhverju maníukasti og þetta væri allt einhver
vitleysa – en svo sagði hann: „Ég skal senda þér einn kafla í vatninu“ og
að vörmu spori birtist kafli í pósthólfinu mínu sem fjallaði um Auðhumlu,
Kailash-fjall, árnar fjórar og munn kýrinnar. „Himalayafjöll eru alheims-
kýrin og fjallið Kailash sem mjólkar Auðhumlu …“
Guðmundur Páll birti sinn kafla í vatninu en ég bar hugmyndina undir
Dalai Lama og svörin eru enn óbirt, hluti af verki sem ég er með í vinnslu.
En ég get þó sagt að stundum sækir maður vatnið yfir lækinn. Þegar
Guðmundur Páll Ólafsson lést skrifaði nepalski rithöfundurinn Kunda
Dixit eftirmæli um hann í Nepali Times: „When Icelandic author and
photographer Gudmundur Pall Olafsson came to Nepal as part of his world
tour to work on the book, Water, he became like a guru to me.“
Ég hafði nú aldrei sjálfur notað þetta orð um hann, en ætli hann hafi
ekki verið minn „gúrú“, fáir höfðu haft meiri áhrif á hvernig maður hugsaði
eða jafnvel skrifaði. Mér þótti afar vænt um að fá að eiga þessa hugmynd
með honum. En maður veltir fyrir sér – hvaða merkingu það hefur – að
Auðhumla birtist allt í einu á svona augljósan hátt. Af hverju hafði enginn