Tímarit Máls og menningar - 01.06.2014, Blaðsíða 33

S é r ð u þa ð s e m é g s é ?
TMM 2014 · 2 33
ofurefli þessara eyðingarafla og gat ekki á heilum sér tekið nema að sporna
við þeim. Leiðin til þess var að spyrja eins og drengurinn og náttúru-
skoðarinn í sögu Jónasar Hallgrímssonar Grasaferð spyr: Sérðu það sem ég
sé? Að skoða og rannsaka náttúruna með það að augnamiði að sýna og deila
þekkingunni, opna augu samferðafólks.
Hann trúði því að ef honum tækist að opna augu nógu margra fyrir
undrum og dásemdum tilverunnar eins og hún blasir við okkur, hverju og
einu, á hverjum degi, myndi hugsanlega takast að telja nógu mörgum hug-
hvarf til þess að almenn vitundarvakning gæti orðið í samfélaginu um þessi
málefni. Honum tókst það ætlunarverk sitt. Þó að hann starfaði að bókagerð
sinni í alltof skamman tíma og ætti miklu verki ólokið þegar hann féll frá,
hafði þá átt sér stað gjörtæk vitundarvakning meðal almennings um nátt-
úruverndarmál, og það var ekki síst hans verk og bókanna hans.
En það lá reyndar einstaklega vel fyrir honum að búa til bækur og í
bókagerðinni komu saman margar af þeim listum sem hann hafði náð
tökum á – kannski ekki allar: og þó: sömu eiginleikar og gerðu hann að
góðum kokki gáfu honum tilfinningu fyrir því hvernig góður texti bragðast;
hið glögga auga hins vandvirka smiðs var að verki þegar hann bjó til hverja
opnu þar sem allt var á réttum stað; þrautseigja, útsjónarsemi og úthald þess
sem fer um og lifir í náttúrunni, hvort heldur á sjó eða á fjöllum, kom að
góðu haldi þegar hann þurfti að ljúka stórvirkjum sínum.
Í bókagerðinni komu saman margvíslegir eiginleikar þessa manns sem
kunni svo vel að fylla líf sitt af athöfn þarfri eins og Jónas Hallgrímsson
kallar það. Þegar Fuglabókin kom út var hann kominn hátt á fimmtugsaldur
og hafði þá þegar komið víða við og lagt gjörva hönd á margt og ekki síst:
hugsað margt og látið sig dreyma um margt. Ásamt Ingunni Jakobsdóttur
konu sinni var hann frumkvöðull í því að prýða og fegra umhverfið í Flatey
á Breiðafirði svo að nú er byggðin þar í þorpinu mikilvæg fyrirmynd öðrum
landsmönnum um það hvernig hægt er að búa með reisn og fegurð í þessu
landi. Hann hafði flakkað um Ameríku á yngri árum og hann hafði lært
líffræði, köfun, ljósmyndun, teikningu, bæði þar og í Svíþjóð; hann hafði
reynt fyrir sér með kvikmyndagerð, brallaði hitt og þetta með vini sínum,
Jóni Gunnari myndlistarmanni, safnaði draugasögum um alla vestfirði,
teiknaði myndir í Íslenska sjávarhætti Lúðvíks Kristjánssonar, skrifaði
námsefni í náttúrufræði handa ungu fólki með þá nýstárlegu hugmynd að
leiðarljósi að efnið skyldi gert áhugavert, enda var þessu efni fálega tekið.
Með öðrum orðum: allt átti þetta eftir að nýtast honum vel; allt safnaðist
saman í reynslusjóðinn og hann færðist hægt og rólega í áttina að því að búa
til þessar bækur sem við þekkjum svo vel.
*