Tímarit Máls og menningar - 01.06.2014, Blaðsíða 141

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2014 · 2 141
hennar eigin lögmálum þar sem þættir
eins og tími og rúm eru ekki heilagri en
hvað annað. Eitt það skemmtilegasta við
bókina er tilraunin til að brjótast út úr
hefðbundnu skáldsöguformi, formi sem
er þrátt fyrir allt mjög íhaldssamt. Hér
er aldrei fast land undir fótum – tími og
rúm, skáldskapur og veruleiki blandast
saman og Dísa virðist leyfa sér að fylgja
þönkum sínum hvert sem þeir leiða
hana. Enda gengur hún yfir til kisa og
heilsar upp á hann þar sem hann stend-
ur á bryggjusporðinum:
Og nú má ég til með að ganga til þín þar
sem þú stendur því ég verð auðvitað að
heilsa upp á þig í öllum töfrum: – Bless-
aður, lastu ekki fyrsta kafla bókarinnar
sem ég sendi þér? segi ég. – Jú, nú skil ég
hann, þú ert þá hún Dísa Gríms? segir
þú. – við erum stödd í öðrum kafla
núna. Ég er rétt að ljúka við hann og
akkúrat núna gerist það að við hittumst
hérna í einhverjum dularfullum töfrum,
það er ofboðslega gaman. Ég veit bara
ekki hvernig þetta endar allt saman, segi
ég. (bls. 50)
Hinn eiginlegi viðtakandi bréfsins er
sem sagt kisi og bréfið skrifað sem loka-
tilraun til að lokka hann til baka –
Gríms vill fá hann um aldur og ævi en
Dísa í eina nótt. Kisi fær ekki sérlega
góða útreið í sögunni – hann er hlægi-
legur og hættulegur í senn. Hann hefur
óhugnanlegt vald yfir Gríms en er engu
að síður dreginn sundur og saman í
háði. Það er erfitt að skella ekki upp úr
yfir kunnuglegum lýsingum á því
hvernig hann birtist þjóðinni í fjölmiðl-
um:
… Kisi á tali við Birgi Andrésson mynd-
listarmann fyrir framan gamla Naustið.
Kisi og rithöfundarnir Einar Már Guð-
mundsson og Einar Kárason taka lagið
á góðri stundu á Kaffibarnum. Kisi og
viðar Eggertsson skála fyrir Borgarleik-
húsinu. Kisi og Gyrðir Elíasson ræða
saman á Lækjartorgi. Kisi og vinkona
hans fagna Jóhönnu Sigurðardóttur,
nýkjörnum formanni Samfylkingar-
innar … (bls. 20)
En mögulega kemur Gríms enn verr út
úr frásögninni en kisi. Ef hann er hold-
gerving klisjunnar um egóistann og
menntasnobbið þá er fellur Gríms í allar
hugsanlegar gildrur undirgefnu kon-
unnar sem auðmýkir sig endalaust í von
um ást og viðurkenningu. Það er
dásamlega óþægilegt fyrir lesandann að
upplifa niðurlægingu Gríms sem er svo
hættulega auðvelt að tengja beint við
skáldkonuna vigdísi Gríms og eftir mis-
lukkaða tilraun Gríms til að drepa kisa
er erfitt að stilla sig um að garfa í minn-
inu og reyna að rifja upp hvort skáld-
konan hafi einhvern tíma komist í frétt-
ir fyrir líkamsárás. Þetta er bæði til
marks um sannfæringarmátt bókarinn-
ar sem og eðlislæga hvöt Íslendingsins
til að heimfæra allan skáldskap uppá
raunveruleikann og finna hverri einustu
hræðu í bókmenntum samastað í Þjóð-
skrá. En einnig spilar hér inn í hvernig
bókin dansar sífellt á mörkum skáld-
skapar og veruleika – á síðunum birtast
raunverulegar persónur innan um þær
skálduðu og skilin á milli þeirra oft
óljós. Á einhvern þversagnakenndan
hátt ýtir þetta stílbragð undir trúverð-
ugleika bókarinnar. Sú tilfinning verður
ráðandi að skáldskapurinn standi raun-
veruleikanum ekki að baki hvað varðar
heiðarleika, heldur bæti jafnvel við ein-
hverjum annars konar sannleika.
Þegar líður á söguna verður óhætt að
draga þá ályktun að kisi sé ekki raun-
verulegur elskhugi af holdi og blóði
heldur einmitt annars konar sannleikur.
Hann er táknmynd fyrir eitthvað
óáreiðanlegt en langþráð í lífi Dísu og
Gríms – ástina, velþóknun samfélagsins