Tímarit Máls og menningar - 01.06.2014, Blaðsíða 61

K y n l e g a r s ö g u r
TMM 2014 · 2 61
Sagan hefst beinlínis á samningi milli tveggja persóna sem báðar eru jafn-
framt sögumenn og tvö sjálf höfundarins. Þetta eru þær Gríms og Dísa en
klofninginn má rekja til þess þegar vigdís var 10 ára gömul og var nauðgað á
hrottalegan hátt. Þá kom hin svarta Gríms inn í líf stúlkunnar ungu og upp
frá því eru þær tvær. Samningurinn kveður á um ákveðnar takmarkanir á
því hvað Dísa má segja í sinni sögu og um hvað hún má fjalla. Þar er líka
kveðið á um að vigdísi Gríms sé „leyfilegt að grípa fram í þegar henni finnst
nauðsynlegt, sér að í óefni er komið eða efast ákaflega um sannleiksgildi þess
sem skrifað er“ (10).
Dísusaga kallar sjálfa sig skáldævisögu, og hún fjallar vissulega um ævi
vigdísar þótt í henni megi líka greina ákveðið óþol gagnvart bernskuminn-
ingum, sér í lagi bernskuminningum skálda. Það er ekki síst hin svarta
Gríms sem tjáir þessi viðhorf, meðal annars þegar hún skellir þessu framan
í Dísu:
Á nú að fara að skrifa um foreldra og systkini og alls konar leiki og störf og hinar
og þessar upplifanir, ha, á nú að byrja á blíðurullunni og sólin skein í heiði-minn-
ingunum og blaðra um voðalegu sorgina sem seinna kom og um lífið sem þrátt fyrir
allt er svo óvænt og skondið og undursamlegt á köflum? (104)
Í Dísusögu fer enda lítið fyrir lýsingum á atburðum í lífi aðalpersónanna en
þeim mun meira er fjallað um tengsl sögumannanna tveggja og aðstæður
þeirra um það leyti sem bókin er að verða til í sextíu daga einangrun norður
á Ströndum. Lesandinn verður líka margs vísari um fyrri bækur vigdísar og
flókin tengsl þeirra við lífshlaup hennar sjálfrar. Klofningurinn sem lýst er
í sögunni minnir auðvitað sterklega á skáldverk hennar, ekki síst Stúlkuna í
skóginum sem gengur eins og rauður þráður í gegnum Dísusögu, en einnig
aðrar bækur hennar, Kaldaljós og Ég heiti Ísbjörg, ég er ljón eru til dæmis
áberandi í samtölum þeirra Dísu og Gríms.
Þriðja aðalpersóna sögunnar, elskhuginn Kisi, er líka viðtakandi hennar,
sá sem bók Dísu er skrifuð til. Það getur verið freistandi á köflum að leggjast
í einhvers konar spæjaraleik og reyna að komast að því hver hann er, þessi
dularfulli lífsnautna- og bókmenntamaður sem býr í Laugarnesinu og virðist
hafa skrifað ýmislegt um íslenskar bókmenntir. En sá spæjaraleikur myndi
líklega seint leiða að raunverulegum manni af holdi og blóði.
Kisi virðist tákna eitthvað annað en sjálfan sig, og þá er spurningin hvað
hann stendur fyrir. Er hann lesandinn eins og Soffía Auður Birgisdóttir
og Þórdís Edda Jóhannesdóttir hafa báðar stungið upp á?5 Það er engin
ástæða til að útiloka þann lestur en það má líka stinga upp á annarri nálgun.
Karlar í hópi skálda hafa frá upphafi vega átt sér skáldgyðjur, músur, sem
eru holdgerving innblásturs til skrifa. Kisi virðist gegna svipuðu hlutverki í
lífi Gríms, og þá felst í nafni hans orðaleikur þar sem karlar eiga mús(ur) á
skáldkonan kisa.
En hvort sem við lítum á kisa sem skáldgoð eða holdgerving lesandans er