Úrval - 01.05.1953, Blaðsíða 7

HANS FALLADA
5
inn föður sínum. Þau gerðu sér
ekki einu sinni vonir um, að
hann yrði stúdent. Þessvegna
gripu þau til þess ráðs, sem þá
var ekki fátítt meðal betri borg-
ara með vandræðasyni, að
senda hann upp í sveit til að
læra landbúnað.
*
Það er erfitt að vita, hve lengi
menn eru að ná sér eftir svip-
aða reynslu og Rudolf Ditzen
varð að þola. Hugleiddi hann
það, að hann hafði svipt annan
mann lífi í staðinn fyrir sjálf-
an sig? Að ef til vill var hann
á lífi, vegna þess, að hann hafði
hleypt af skammbyssunni
augnabliki á undan félaga sín-
um eða ef til vill vegna þess, að
félagi hans hafði misst kjark-
inn á síðustu stundu? Blygðað-
ist hann sín kannski fyrir, að
hafa ekki sjálfur fundið, hversu
óskaplegt það er að svipta mann
lífi ? Fór hann að gera sér grein
fyrir því, að bak við sjálfs-
morðsáformið hafði einnig
leynst veikur vonarneisti um
að rumska við foreldrunum?
Þegar hann nú komst að raun
um þvermóðsku foreldranna og
kaldlyndi, hlaut honum þá eltki
að finnast lífið langtum von-
lausara og lágkúrulegra en
hann hafði haldið og allt of
ómerkilegt til að það tæki því
að fremja sjálfsmorð! Fann
hann ef til vill til beiskrar iðr-
unar eftir óhappaverk, sem ekki
var unnt að bæta fyrir? Varð
hann þá ekki alveg kærulaus
fyrir hefðbundnum lífsvenjum
og hugsunarhætti og borgara-
legu velsæmi yfirleitt? Og varð
það ekki til að herða hann í
kæruleysinu, að hann fann, að
áfengi og morfín veittu honum
gleymsku?
*
Það er naumast sennilegt, að
hann hafi látið tendra hjá sér
þjóðerniseldmóð fyrir styrjöld-
ina 1914. Hann vann þá á stór-
býli í Austur-Þýzkalandi og
undi sér vel í sveitinni. Ef til
vill hefði hann þar sætzt við
lífið, ef hann hefði fengið að
vera í friði. En föðurlandið
kvaddi syni sína til vopna.
Hann slapp við að fara á víg-
stöðvarnar og var settur á
skömmtunarskrifstofu ríkisins
í Berlín. Að stríðinu loknu fór
hann aftur upp í sveit. Og nú,
tíu árum eftir öngþveiti ungl-
ingsáranna, bjóst hann til að
gera upp sakirnar við æsku-
heimilið og fullorðna fólkið,
eins og hann hafði kynnst því
sem barn og unglingur. Hann
gaf út tvær bækur, 1920 og
1923 undir höfundarnafni, sem
sótt var í Grimms ævintýri.
Raunverulegt gildi þeirra er í
því fólgið, að þær sýna, að Hans
Fallada reynir í alvöru að gera
reikningsskil, að greiða úr mál-
unum og finna lausn á vanda-
málum sínum og þeirra mörgu,
sem á glapstigum höfðu lent.
Vinur hans hefur sagt mér,
að um það leyti, sem hinn ungi
rithöfundur var að lesa próf-