Úrval - 01.05.1953, Blaðsíða 12

10
ÚRVAL,
spumingu, hvort honum hefði
verið refsað fyrir glæp. Fall-
ada hafði verið dæmdur undir
nafninu Rudolf Ditzen. Hann
óttaðist, að hvort sem hann
svaraði játandi eða neitandi
yrði farið að rifja upp
fortíð hans — og slíkt gat
haft óþægilegar, jafnvel hættu-
legar afleiðingar. Af sömu
ástæðu reyndi hann aldrei að
afla sér ökuskírteinis. Auk
þess vonaði hann eins og svo
margir aðrir, að nazistastjóm-
in mundi brátt steypast af stóli.
En áður en það gerðist, tók
tilveran stöðugt að verða hon-
um örðugri. Nýir árekstrar við
þjóðfélagið, í rauninni mjög al-
varlegs eðlis, höfðu úrslitaþýð-
ingu fyrir örlög hans. Nazistar
létu hann ekki í friði. Hinar
miklu vinsældir hans vildu þeir
færa sér í nyt. Eftir 1940 urðu
þeir sífellt aðgangsfrekari.
Þeir kröfðust þess, að hann
gerði sér far um að vinna að
eflingu þúsundára ríkis þeirra
með ritverkum sínum. Þeir
reyndu að fá hann til að yfir-
gefa sinn gamla útgefanda, svo
að þeir gætu þaggað niður í
honum, svo lítið bæri á. Þeir
gáfu Fallada ákveðin fyrir-
mæli. Einu sinni vildu þeir, að
hann færi til Súdetahéraðanna,
í annað skipti, að hann skrif-
aði skáldsögu, þar sem þegn-
skylduvinnan væri uppistaðan.
I bæði skiptin tókst honum að
humma þetta fram af sér. En
að lokum misstu þeir þolin-
mæðina, eins og það var kall-
að. Nánari atvik eru ekki
kunn. Líklega settu þeir hon-
um kosti. Fjárkúgun var
uppáhaldsaðferð nazista. Hann
þrjózkaðist við. Árið 1943
voru bækur Fallada bannað-
ar á öllu yfirráðasvæði Þjóð-
verja. Það er auðvelt að gera sér
í hugarlund, hvaða þýðingii
þetta hafði fyrir rithöfund, sem
taldi tilverurétt sinn byggjast
á því að afla sér sífellt fleiri að-
dáenda og hrífa þá æ meir með
hverri bók. Fallada féll þarna á
eigin bí’agði. Þetta var hans
andlegi dauðadómur. Hann gat
ekki eins og aðrir rithöfundar
með færri persónuleg vandamál
dregið sig í híði sitt og reynt
að bíða þess að illviðrinu slot-
aði. Tilfinningin fyrir því, að
eitthvað væri bogið við hann
sjálfan, ruglaði hann og espaði.
Einangraður frá þeim fáu
vinum, sem hann átti og um-
setinn af Gestapo, lifði hann á
hinu litla landsetri sínu fullur
órósemi. Hann var aftur fai’inn
að drekka og nota morfín. Al-
varlegir árekstrar urðu með
þeim hjónum. Öðru hverju fór
hann heiman að og bjó í smá-
bænum Feldberg nokkrar mílur
burtu, eða hjá ungri stúlku frá
Berlín.
Eitt sinn þegar hann kom
heim, lenti honum og konunni
svo harkalega saman að kalla
varð á lögregluna. Fallada var
settur í gæzluvarðhald í Alt-
Strelitz ákærður fyrir morðtil-