Úrval - 01.05.1953, Page 11

HANS FALLAÐA
3
flykkjast undir merki þeirrar
stefnu, er lofar þeirn atvinnu,
framtíð og örýggi.
#
Áður en lengra er haldið,
ætla ég að skjóta hér að nokkr-
um orðum um þær vinnuað-
ferðir, er Hans Fallada hafði
tamið sér. Ritstörf voru fyrir
honum orðin að kerfisbundinni
ofreynslu. Hann knúði sig dag-
lega til þess að fara fram úr
vissri áætlun, vandi sig á að
tæma sig meir og meir að
kröftum, þar til hið dásamlega
við sköpunarstarfið breyttist
i hræðilegt þrældómsok: hann
varð gripinn þeirri meinlegu
þráhyggju að fara stöðugt
fram úr sínum fyrri afköstum.
Sem dæmi má nefna, að
haustið 1944 skrifaði hann
ofdrykkjumannssöguna Der
Trinker, 320 síður á 17 sólar-
hring-um, og tveimur árum
seinna Jeder sterbt fúr sich
alein, 575 síður á 25 sólarhring-
um.
Það er ekki hægt að finna
neina skýringu á þessu, ef
ekki er tekin hliðsjón af því,
að Fallada hafði reynt að finna
tilgang með lífinu á fölskum
forsendum. Hann hafði viður-
kennt hið yfirborðslega mat
almennings á sjálfum honum' í
stað þess að kryfja til mergj-
ar hin raunverulegu vandamál
sín, með öðrum orðum varpa
ljósi yfir fortíð sína fram að
þeim tíma, er hann komst und-
ir manna hendur. 1 stað þess
að grundvalla trú sína á lífið
á sjálfsþekkingu, lét hann sér
vinsældir bóka sinna nægja
sem sönnun þess, að hann væri
ekki lengur úrhrak mannfé-
lagsins. Hann kúgaði sjálfan
sig. Líkt og einræðisherra
verður stöðugt að sýnast vaxa
að völdum, þannig verður rit-
höfundur, sem haldinn er
ástríðu Fallada að sanna með
þessum fölsku meðmælum, að
hann sé maður með mönnum.
Hann krefst þess að verða
vinsælli með hverri bók. Það
varð Fallada ekki, eða réttara
sagt honum fannst hann ekki
verða það. En kannski var
sannleikurinn sá að hann fann,
að eitthvað var bogið við
þetta allt saman.
Fyrir skáldsöguna „Ifacken-
dahl gefst aldrei upp“ hafa
sumir sakað hann um samúð
með nazistum. Þetta er rangt.
Vinur hans, sem ég gat um
áður, hefur skýrt frá því, að
Fallada var aldrei um vald-
hafana gefið, hverjir svo sem
þeir voru. I rauninni var sam-
komulagið við nazistastjórnina
aldrei gott. Margir hafa furð-
að sig á því, hversvegna hann
fór ekki úr landi, eins og aðr-
ir einlægir andstæðingar naz-
ista. Skýringin á þessu er,
samkvæmt því, sem ég hef
heyrt, að minnsta kosti að
nokkru leyti sú, að hver sá
Þjóðverji, sem bað um vega-
bréf, varð m. a. að svara þeirri