Læknaneminn - 01.04.1994, Síða 26

ekki tekist að sýna fram á teljandi árangur
meðferðarinnar.
Krabbameinslvfiameðferð: Nýrnafrumu-
krabbamein er mj ög tomæmt fyrir krabbameinsly ij um
ognotkun þeirrahefurþví takmarkað gildi. Vinblastín
er það lyf sem helst hefur verið notað en aðeins lítill
hluti (í kringum 15%) svarar meðferðinni (response
rate í kringum 15%) að einhverju marki og þá oft
tímabundið.
Meðferð með ónæmisörvandi lvfium:
Ónæmiskerfið gegnir lykilhlutverki í vörnum
líkamans gegn hvers konar framandleika, meðal
annarra illkynja æxlum. Svörunin er breytileg fyrir
mismunandi æxli en nýrnafrumukrabbamein virðast
næm fyrir árásum frumna ónæmiskerfisins. Það og sú
staðreynd að geisla- og krabbameinslyfjameðferð hefúr
reynst illa hefur orðið til þess að miklar tilraunir hafa
verið gerðar með ýmis lyf sem örva ónæmiskerfið. I
því sambandi má nefna interferón sem er eitt af
náttúrulegum boðefnum ónæmiskerfisins og er nú
framleittmeð erfðatækni (8). Umþað bil20%sjúklinga
sem taka lyfið svara meðferðinni, einkum þeir sem
hafa lítil og fá meinvörp og þeir sem gengist hafa
undir brottnámsaðgerð á nýra (5). Hingað til hefur
alfa-interferón gefist best en beta- og gamma
interferón hafa einnig verið notuð. Gallar við
interferónmeðferð eru mikill kostnaður og umtalsverðir
fylgikvillar.
Upp úr miðjum áttunda áratugnum kom fram nýtt
lyf, interleukin-2, sem virðist lofa góðu (24). Lyfið
hefur bæði verið notað eitt sér og með svokölluðum
LAK-frumum (lymphocyte activated killer-cells) og
svara 20 - 35% sjúklinganna meðferðinni. Síðustu ár
hafa fjölmargar rannsóknir verið gerðar á notagildi
interleukin-2 meðferðar (5). Meðferðin hefur miklar
hjáverkanir og er gífurlega dýr. Enn er ekki ljóst
hvert notagildi lyfsins er en rannsóknir eru í gangi til
að fínna þá sjúklinga með meinvörp sem meðferðin
nýtist best. Interleukin-2 hefur lítið verið beitt hér á
landi en interferón oftar.
NÝJUNGAR í MEÐFERÐ
Síðustu ár hefur mjög mikið verið skrifað um
nýjungarí meðferð nýrnafrumukrabbameins. Athyglin
hefur aðallega beinst að meðferð sjúklinga með
meinvörp. Miklar vonir eru bundnar við
ónæmisörvandi meðferð eins og interleukin-2 og skyld
lyf. Rannsóknir standa yfir á notkun interleukin-2
samhliða gjöf interferóns og LAK-fruma. Athyglin
hefur einnig beinst að TNF (tumor necrosis factor) og
einstofna mótefnum (monoclonal antibodies). Má
telja víst að á næstu árum eigi fjöldi nýrra lyfja gegn
nýrnafrumukrabbameini eftir að koma fram á
sjónarsviðið. Hlutabrottnám á nýra (partiel
nephrectomy) er önnur nýjung hjá sjúklingum með
staðbundinn sjúkdóm.
Skipta má sjúklingum með nýrnafrumu-
krabbamein í tvo hópa. Annars vegar sjúklinga með
meinvörp sem hafa hraðan sjúkdómsgang og eru
dánir skömmu eftir greiningu og hins vegar sjúklinga
með lítil staðbundin æxli sem vaxa hægt og
meinverpast seint. Hingað til hefur meðferð falist í
brottnámi alls nýrans auk fitu og stundum eitla í
kringum nýrað. Bent hefur verið á að hugsanlega sé
óþarfí að taka allt nýrað hjá þeinr sem hafa smáu
hægtvaxandi æxlin, heldur ef til vill nóg að ljarlægja
aðeins æxlið sjálft með nokkrum eðlilegum nýmavef í
kring (25). Þessi aðgerð er hins vegar töluvert flókin
tæknilega og tímafrek. Til að sjá hvaða æxli hafa
hægan “góðkynja” vöxt hefur m.a. verið beitt greiningu
á magni erfðaefnis krabbameinsfmmanna í æxlinu
(DNA-analysis) (5). Ekki er enn ljóst hvort slík
aðgerð á eftir að festa sig í sessi. Fyrstu rannsóknir
virðast gefa til kynna að árangur, m.t.t. lífshorfa, sé
ekkisíðri enárangurhefðbundinnarbrottnámsaðgerðar.
Áhyggjur beinast fyrst og fremst að því hvort
sjúkdómurinn taki sig oftar upp hjá þessum
sjúklingum þegar hluti nýrans er skilinn eftir (26).
Samkvæmt krufningum eru í allt að 10-20% tilvika til
staðar lítil æxli (satellites) út frá meginæxlinu sem
ekki sjást með berum augum, til dæmis við aðgerð (9).
HORFUR
Lífshorfur ráðast fyrst og fremst af því á hvaða
stigi sjúkdómurinn er þegar sjúklingurinn greinist.
Gráðun æxlisins og aldur sjúklingsins skipta einnig
máli. í kringum 80% sjúklinga á stigi I og II lifa í 5
ár eftir greiningu en á stigi III lækkar þetta hlutfall í
40-45% (3). Sjúklingará stigi III sem eingöngu hafa
æxlisvöxt út í bláðæðar virðast hafa betri horfur (50 -
60% 5 ára lífshorfur) en þeir sem hafa meinvörp í
eitlum (15 - 35%) (5). Ef meinvörp eru til staðar lifa
innan við 10% sjúklinganna í 5 ár frá greiningu og
margir eru dánir innan eins árs.
20
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.