Læknaneminn - 01.04.1994, Qupperneq 34

(líkjast oft bandvefsfrumum => “fibroblastoid”),
samloðun þeirra er minnkuð, þær vaxa oft ífarandi og
mynda oft meinvörp.
Tilgangur þessarar flokkunar hefur verið sá að
reyna að meta horfur krabbameinssjúklinga. Þannig
lifa 80% sjúklingameð vel þroskað colorectal carcinoma
í 5 ár eða lengur en aðeins 25% sjúklinga með illa
þroskað carcinoma (23). Gallinn við þessa flokkun er
aftur á móti sá að ef carcinoma frumurnar passa ekki
inn í annan hvorn hópinn (einkenni þeirra eru
hugsanlega einhvers staðar á milli) þá reynist erfiðara
að meta horfurnar (24). Þess vegna hófst leitin að
hugsanlegum sameindafræðilegum breytingum í
illkynja frumum (25). I þessu sambandi hefurvaxandi
áhugi verið fyrir rannsóknum á E-cadheríni
undanfarinn áratug. Astæðan er sú að margar þeirra
hafa sýnt að magn tjáningar á E-cadheríni í illkynja
æxlum geti betur sagt til um horfur
krabbameinssjúklinga heldur en ofannefnt
flokkunarkerfi (9, 17,21,26).
Til rannsókna á þessu efni hafa
krabbameinsfrumulínurmikiðveriðnotaðarenþað eru
frumur sem tekist hefur að viðhalda til langframa i rækt
og eru oftast upprunnar úr langt gengnum
krabbameinsæxlum. Kostur þessara frumulína er
einkum sá að þær eru auðveldar til rannsókna en
stærsti ókosturinn er sá að þær hegða sér oft á tíðum
ólíktraunverulegumkrabbameinsfrumum. Viðtilraunir
á þessum frumulínum kemur skýrt í ljós að vel
þroskaðarfrumurtjámikið E-cadherínenillaþroskaðar
frumur tjá lítið E-cadherín. Einnig er greinilegt að
ífarandi vaxtareiginleikar frumulínanna aukast með
minnkandi tjáningu á E-cadheríni (mynd 4) (21). I
stuttu máli þá eykst myndun meinvarpa með minni
tjáningu á E-cadheríni (11).
Við rannsóknir á raunverulegum æxlum er þetta
ekki svona ljóst. Tjáning E-cadheríns hefur verið
skoðuð ííjöldaillkynjaæxlaí mönnum. Þeirraámeðal
eru illkynja æxli í maga, blöðruhálskirtli, innri
kynfærum kvenna, brjóstum (mynd 5 A-D) og vélinda.
E-cadheríntjáningin ermismunandi eftiræxlisgerðum
og einnig innan sama æxlis (mynd 5A-D) og má skipta
tjáningunni í eftirfarandi flokka (14):
I) Æxlisfrumurnar sýna allar mikla E-cadherín
tjáningu.
II) E-cadherín tjáning er minnkuð á
staðbundnum svæðum œxlisins.
III) Æxlisfrumurnar sýna allar litla E-
cadherín tjáningu.
IV) Engin E-cadherín tjáning ersýnileg í öllu
œxlinu.
V) E-cadherín tjáning tilstaðar en frumubreiður
myndast ekki (frumusamloðun ekki til
staðar).
Almennt þá virðast vera einhver tengsl milli E-
cadherín tjáningar og myndun meinvarpa í illkynja
æxlum í mönnum, líkt því sem sést í frumulínum, en
eins og sést hér að ofan þá getur tjáningin vissulega
verið mjög mismunandi. Þess ber þó að geta að
meirihluti illkynjaæxla í mönnum erí flokki I-III að
ofan (14). Verður nú fjallað um þessaþrjá flokka og
þær ástæður sem liggja hugsanlega að balci þessari
mismunandi tjáningu.
1. Æxlisfrumur sýna allar mikla E-cadherín
tjáningu
Sem dæmi um þau illkynja æxli í mönnum sem
viðhalda E-cadherín tjáningu má nefna:
A) Magakrabbamein (gastric carcinoma):
Nýlega voru rannsökuð 37 illa þroskuð
magakrabbameinsæxli (undifferentiated
adenocarcinoma) og kom í ljós að 76% þeirra tjáðu
eðlilegt magn E-cadherína (25). Að auki var
undirflokkur þessara illa þroskuðu
krabbameinsfruma, sem kallast “scattered type
adenocarcinoma”, sérstaklega skoðaður. Þrátt fyrir
það að frumurþessaundirflokkssýni engasamloðun
sín ámilli, tjá 68%tilfellaeðlilegtmagnE-cadherína.
B) Infiltrating ductal carcinoma í brjóstum:
Þrjár nýlegar rannsóknir á brjóstakrabbameini hafa
sýnt að eðlileg E-cadherín tjáning er til staðar i u.þ.b.
helmingi tilfella af infíltrating ductal carcinoma í
brjóstum. Þó sýndu báðar þessar rannsóknir
marktæk tengsl milli E-cadherín tjáningar og
þroskunarstigs frumanna. Með öðrum orðum þá var
marktækt minni tjáning á E-cadheríni hjá illa
þroskuðum frumum heldur en hjá vel þroskuðum
frumum (26, 27, 28).
Þessar rannsóknir hafa afsannað þá kenningu
sem áður var í gildi að illa þroskaðar frumur tjá lítið
E-cadherín og öfugt. Þær illkynja frumur sem hér
um ræðir sýna eðlilega E-cadherín tjáningu þrátt
fyrir litla samloóun sín á milli. Ekki er vitað með
28
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.