Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 10
8
Guðm. Finnbogason
Skírnir
segir: „Undarlegt sambland af frosti og funa, fjöllum og
sléttum og hraunum og sjá“ — fjölbreytt land, andstæðn-
anna land, land eldfjalla, hvera og jökla, formauðugt og
litauðugt land, land hins mikla víðsýnis, land hins streym-
anda vatns, vegleg vatnsharpa. En það er erfitt land, sem
vantað hefir að mestu margt af því, sem talið er nauðsyn-
legt til að fullnægja svo að vel sé sumum frumþörfum
lífsins, svo sem korn, timbur, kol og málma og jafnvel
hentugt grjót til húsagerðar. Aðaleinkenni veðráttunnar
er breytileiki á öllum árstíðum, og þó er hún, sökum Golf-
straumsins, hlýrri en vænta mætti svo norðarlega. Aðal-
atvinnuvegir hafa verið kvikfjárrækt og fiskveiðar, og
eiginleg bæjamenning hefir þar engin verið nema svo sem
tvo síðustu mannsaldra.
Maður, sem vissi það eitt um þjóðina, að hún hefir
þrátt fyrir allt verið einkennileg menningarþjóð, og reyndi
að gera sér grein fyrir þeim áhrifum, er þau atriði, sem
nú voru talin, hefðu haft á hana, gáfur hennar og skap-
lyndi, mundi að líkindum álykta á þessa leið:
Fámennið hefir kennt henni að meta ekki sjálfa sig í
samanburði við aðrar þjóðir eftir mannfjölda, heldur
eftir atgervi einstaklinganna. Það er eðlileg sjálfsvörn.
Stærð landsins og tign hefir í huga hennar bætt nokkuð
upp fólksfæðina, því að land og þjóð eru samherjar, og
hún lítur því stærra á sig en hún hefði gert, ef landið
hefði verið lítið og smáfenglegt. Hin skýra takmörkun ey-
landsins hefir frá upphafi vega átt sinn þátt í því að
glæða þjóðernisvitundina. Lega landsins norður við heim-
skautsbaug veldur því, að aðrar þjóðir hugsa sér „allt
ömurligt utnorðr í haf “ og gera sér því löngum lægri hug-
myndir um þjóðina en efni standa til. Að því stuðlar líka
hið kuldalega nafn „ísland“. Þetta hefir vakið sjálfsþótt-
ann til varnar og þar með glætt þjóðarvitundina. Og hins
vegar hefir þjóðin fundið, að það var veglegt hlutverk að
vera nyrzti útvörður menningarinnar. Frá Islandi hafa
aðrar þjóðir verið undir sól að sjá. Það hefir glætt hlýjan
hug til þeirra, löngun til að kynnast þeim og útþrá. Hin