Skírnir - 01.01.1943, Blaðsíða 105
Skírnir
Sögulegar samstæður
103
Friðrik VI. var mjög gramur yfir Kielarfriðinum. Hann
hafði með honum verið sviptur Noregi, og Svíþjóð hafði
verið uggvænlega mikið styrkt á kostnað Danmerkur.
Hann hafði verið þvingaður með ógnarmætti hernaðar-
legs ofureflis. Friðurinn var gerður með þvingun, og það
er aðalmunurinn á þessu og því, sem gerðist 9. apríl 1940,
að þetta var lögleg þvingun, en Friðrik VI. gat ekki alið
neinar einlægar óskir í brjósti um að ákvæðum Kielarfrið-
arins viðvíkjandi Noregi væri komið í framkvæmd. Það
er þvert á móti, því að stundum nagaði hann sig í handar-
bökin fyrir það, að hann skyldi ekki hafa barizt, unz yfir
lyki, enda þótt það hefði verið vonlaust. Hann sagði t. d.
við rússneska sendiherrann 11. maí: „Já, það var miður
ráðið af mér, að ég skyldi ekki heldur hætta á það, að úti
væri um mig, en að undirrita Kielarfriðinn“.
Konungur hlýtur því fyrir fram að hafa haft samúð
með viðleitninni til þess að sniðganga friðarsamningana,
og er hann samt neyðist, að því er virðist sér þvert um
geð, til þess að grípa hart á málunum við hinn þvermóðsku-
fulla frænda sinn og Norðmenn, þá liggur það nokkuð
beint við að hugsa, að það hafi ekki verið af því, að hann
vildi að þeir hættu öllu viðnámi, heldur af hinu, að hann
hafi mátt til, vegna þeirrar stöðugu þvingunar, sem við
hann var beitt. Það er nefnilega naumast hægt að bera
brigður á það, að danska stjórnin hafi verið ófrjáls gerða
sinna 1814, eins og hún er það nú í dag. Hún varð að láta
sér það lynda, að önnur ríki væru að sletta sér fram í alls
konar dönsk innanlandsmálefni, og alltaf var þeirri hótun
beitt, að ef ekki væri látið undan, myndi Kielarfriðurinn
vera numinn úr gildi vegna vanefnda af hálfu Dana, og
þá áttu menn það á hættu, að öll Danmörk, eða að minnsta
kosti Jótland, væri hernumið, eða konungurinn settur af.
Þó er hér enn sá munur frá því, sem nú er, að það verður
að kalla, að þvingunin hafi þá verið lögleg að þjóðarétti,
en auðvitað engu áhrifaminni fyrir það. Það liggur við,
að það megi með sama rétti tala um, að stjórnin í Kaup-
mannahöfn hafi 1814 verið háð eftirliti Svía, eins og nú