Skírnir - 01.01.1943, Side 167
Skírnir
Auður og örbirgð í íslenzkri prédikun
165
Hinir ríku, yfirvöldin og hinir ráðandi menn í þjóðfélag-
inu hafa oft og tíðum meiri byrðar að bera, meiri áhyggj-
ur og umhyggju heldur en hinir fátæku, undirgefnu og
lítils megandi.
Það er að vísu sannleikur í þessum fullyrðingum, að því
leyti, að hamingja mannsins eða lífslán verður ekki metið
eftir ytri kjörum hans, en það eitt út af fyrir sig ætti ekki
að loka augum manna fyrir því böli, sem leiðir af mis-
skiptingu auðæfanna. Það læknar ekki heldur brotinn fót
eins manns, þótt annar hafi lamaðan handlegg. Það ætti
að vísu að gera út af við öfundina, en ekki löngun hins
fótbrotna til að fá bata. Pétur biskup gerir mikið úr öf-
undinni, og hann skortir hugmyndaflug til þess að greina
nógu skarplega milli öfundar og sjálfsbjargarhvatar. En
þó er það jafnvel enn furðulegra, að það bregður fyrir
setningum í ræðum hans, sem varla verða skildar á annan
hátt en þann, að misskipting auðæfanna sé í rauninni
nauðsynleg þjóðfélaginu. Hann segir t. d.: í mannlegu
félagi þarf hver á öðrum að halda; hinar æðri stéttirnar
þurfa hinna lægri við, ríkismennirnir hinna fátækari.
„„ Vér erum allir limir á sama líkama“, segir postulinn,
og augað má ekki segja við hendina: ég þarf þín ekki við,
eða höfuðið við fæturna: ég þarf ykkar ekki við, heldur
eru miklu fremur þeir limir nauðsynlegastir, sem auðvirði-
legastir sýnast (I. Kor. 12, 21—22). Væri það þá tilhlýði-
legt fyrir limi á sama líkama að öfunda hver annan? En
ekki situr þetta betur á kristnum mönnum“.in)
Það er varla hægt að misskilja Pál postula hraparlegar
en hér er gert. Það er alveg sitt hvað, að hinar svonefndu
,,lægri“ stéttir séu heildinni jafnvel nauðsynlegri en hin-
ar, eða að fátæklingarnir séu til af því að ríku mennirnir
þurfi þeirra með. Auðvitað er vandasamt að fella dóma á
skoðanir og álit fyrri tíðar manna, en vafalaust er Pétur
biskup lengst burtu frá nútímanum, þegar ræða skal um
vandamál auðs og örbirgðar. Hinir prédikararnir telja
misskiptinguna óhjákvæmilega og jafnvel eðlilega, meðan
mannkynið er ekki lengra komið á framfarabraut sinni,