Skírnir - 01.01.1943, Síða 202

200
Ritfregnir
Skírnir
hljóða: varahljóða, tannhljóða, linhljóða og gómhljóða, — og
sérhljóðunum (flestum) gerir hann sömu skil.
Höfundur telur, að frummaðurinn hafi í öndverðu myndað
sum hljóð við aðöndun, gagnstætt því, sem nú á sér stað, en hafi
síðar tekið að mynda þau við fráöndun, af því að það var auð-
veldara. Ætlar hann, að frummerking og eðli sumra hljóða hafi
verið háð því, hvort þau voru mynduð við aðöndun eða fráöndun,
og eigi þessi breytilega öndunaraðferð frummannsins þátt í mynd-
un hljóðskiptanna.
Af niðurstöðum höfundar um frumheimkynni Indógermana er
það skemmst að segja, að hann telur þau hafa verið í Evrópu,
sennilega við sunnan- eða suðaustanvert Eystrasalt, og færir að
því ýmsar líkur.
Margt er fleira í ritinu, sem vert væri að segja frá, t. d. það,
að íslenzkan varðveiti flestar indógermanskar rætur allra þeirra
mála af indógermönskum uppruna, sem nú eru töluð, og aðeins
eitt hinna dauðu mála hafi tekið henni fram um þetta, sem sé
forngrískan.
Því verður ekki neitað, að höfundur hefir í riti þessu valið sér
nýstárlegt rannsóknarefni og stórhug og dirfsku þarf til þess að
leggja út í rannsókn sem þessa. En um vinnuaðferðir og vísinda-
legt gildi niðurstaðnanna verður ekki dæmt hér, enda var það
aldrei ætlunin, að grein þessi væri ritdómur, heldur ritfregn.
Magnús Finnbogason.
Fagrar heyrði ég raddirnar. Þjóðkvæði Og Stef. Einar Ól. Sveins-
son gaf út. Mál og menning. Rvík 1942.
Það hefir lengi verið sannfæring mín, að eitt helzta ráðið til
þess að gera hið bezta í bókmenntum vorum að almenningseign
væri að gefa út úrval úr sérstökum þáttum þeirra. Má þá annað
hvort velja úr því, sem samið hefir verið um eitthvert tiltekið efni,
eins og ég gerði í ,,Hafrænu“ og „Dýraljóðum“, eða láta uppruna
og blæ ráða valinu, svo sem gert hefir verið í þeirri bók, er hér
ræðir um. „Fagrar heyrði ég raddirnar" er úrval úr öllu því, sem
telja má til þjóðkvæða, gamalla og nýrra, og er það f jölskrúðugur
akur. Þar eru: ávarpsorð og bænir, dansstef og viðlög, sagnadansar,
mankvæði og dansþulur, sagnakvæði, huldarmál, trunt, trunt og
tröllin í fjöllunum, drauga og drauma vísur, úr ýmsum þjóðsögum,
úr ævintýrum, galdrar, spaks manns spjarir, gátur, barnagælur,
dýrastef, grýla, jólasveinar og það lið, þulur, leikir og gleðskapur
o. fl. Og formið er ekki síður breytilegt — allt frá lausu og liðugu
máli upp í rammbundið og þaulrímað, svo sem „Hér í vörum heyrist
bárusnari". — Dr. Einar Ól. Sveinsson hefir úr öllu þessu sundur-
leita og fjölskrúðuga efni gert skemmtilega bók, sem eflaust verður