Skírnir - 01.01.1943, Side 216

214
Ritfregnir
Skírnir
vera fulltrúi þjóðarheildarinnar. Ætlast er til, að hún hafi allmikil
völd, en að sameinað þing falli niður. Þá gerir hún og tillögu um
ríkisstjórn. Það er ekki laust við að mér finnist, að þessi valda-
mikla deild þurfi að fá sérstakt virðingarnafn. Mér dettur í hug
„Lögrétta".
Þjóðhöfðinginn eða ríkisstjórinn „skal ekki vera þingkjörinn, og
fara með beint umboð þjóðarinnar til staðfestingar eða synjunar
laga og meiri háttar stjórnarúrskurða.-----Hann skipar landstjórn
að fengnum tillögum þjóðdeildar“. (I ritinu stendur „eftir tillög-
um“, en það mun vera af vangá.)
Þetta eru þá helztu tillögurnar og það yrði of langt mál að ræða
þær til nokkurrar hlítar. Hér skal aðeins bent á, að allt er undir
því komið, að vel takist kosning þjóðhöfðingjans og lögréttunnar.
Auðvitað myndu flokkarnir gera allt til þess að hafa áhrif á kosn-
ingarnar. Til þess að sigla fyrir þetta sker, leggur H. J. til:
1) Sveita- og bæjastjórnir kjósa kjörmenn.
2) Ur kjörmannaflokknum sé ákveðinni tölu kjörmanna rutt
með hlutkesti.
3) Þeir kjörmenn, sem eftir verða, kjósa lögréttu-(þjóðdeildar)-
menn, þrjá menn, þriðja hvert ár og endurnýjást þá öll deildin á
9 árum.
Það má mikið vera, ef slíkar óbeinar kosningar reynast veruleg
trygging gegn yfirgangi og lævisi flokkanna. Þær hafa gefizt illa í
Frakklandi o. v. H. J. er það Ijóst, að nauðsynlegt sé að flokkarnir
leiki ekki lausum hala í deildinni, og minnist á, að þeir mættu vera
„eiðsvarnir“, en hvað stoða eiðar í „pólitík"? Meiru skiptir hitt,
að sæti þeirra sé „ekki miður tryggt en hæstaréttardómara“, en
það gæti aftur leitt til þess, að þá mætti aldrei endurkjósa, svo að
þeir freistuðust ekki til þess að hugsa um næstu kosningarnar.
Þá er þjóðkjör ríkisstjórans mikið vandamál, en höf. lýsir því
ekki nánar.
Að lokum þetta: Ef maður á að hafa fullt gagn af bók þessari,
verða flestir að lesa hana þrisvar, og í hvert sinn með fullri athygli.
Hún batnar við hvern lestur. G. H.
Guðlaugur Rósinkranz: Hagfræði. Stutt kennslubók. Utg. Sam-
band islenzkra samvinnufélaga. Rvík 1943.
Bókin, sem er 204 blaðsíður að stærð, mun aðallega vera ætluð
til kennslu, og af þeirri ástæðu er margt tekið með, sem frekar
tilheyrir hagsögu (bæði íslenzkri og erlendri) og þjóðfélagsfræði
í víðtækum skilningi. Það mun því ekki vera rétt að gagnrýna
bókina frá hagfræðilegu sjónarmiði, enda mun það ekki verða
gert hér.
Bókin virðist vera handhæg til kennslu og sjálfsmenntunar í