Skírnir - 01.01.1943, Síða 225
Skírnir
Ritfregnir
223
Hann hefir tamið sér erfiðustu íslenzka bragarhætti, svo sem
hringhendu, sléttubönd, runhent, hrynhent, og fer svo vel með þá,
að fáir mundu gera betur. Sumt af því, sem hann hefir bezt gert,
er og undir þessum bragarháttum. En annars eru hættir hans
margvíslegir eftir þvi, hvert efnið er. I „Hnoðnöglum“ er nálega
allt ferskeytt. Þar er fjöldi lausavísna, kvæði um hitt og þetta og
svo kvæði til vina hans og granna, kveðin af hugarhlýju og skörp-
um skilningi á eðli manna og ævistarfi, og eru slík kvæði góðar
vinagjafir. Fyrsta kvæðið í bókinni er runhent, um afa og ömmu
höfundarins. Stórvel gerð mynd og minnisverð. Hann hefir og ort
snjöll runhend erfiljóð um Lárus í Klaustri og „Landshöfðingj-
ann“ (Eyjólf Guðmundsson i Hvammi). Sem dæmi þess, hve mark-
viss orðgnótt hans er, tek ég þessi tvö erindi sitt úr hvorum stað
í kvæðinu um Lárus:
Sá var sóknhraður,
seigur, hugaður,
vaskleik vopnaður,
vilja tygjaður,
risnu reifaður,
röggsemd fjallaður,
sannur, sáttglaður,
sigra og þrekmaður.
Sá unni sveitum
sefa af heitum,
ræktuðum reitum,
rafsins kraftveitum,
höldum hreinleitum,
hraustum og teitum.
— Skaut því að skeytum
skipulags geitum.
En hið merkilegasta um skáld eru ekki bragarhættirnir og
meðferð þeirra, þó að mikils sé um slíkt vert, heldur hið innra líf,
sem fellur í farveg þeirra, sá andans eldur, sem bræðir málminn í
mótin. Kolbeinn Högnason hefir hitann úr fornum dyggðum og
gömlum og góðum íslenzkum hugsjónum — hugsjónum drengskap-
ar, andlegs sjálfstæðis og skörungsskapar. Hann ann af heilum
hug og dáist að þeim, sem héldu fast við það, sem þeir töldu sann-
ast og réttast, hvað sem í móti reis, þeim, sem fórnuðu öllu til að
vera í samræmi við innstu rödd sálar sinnar, og þeim, sem voru
miskunnsamir við lítilmagnann og studdu hann. — Kvæði hans
um Krist tel ég ígildi margra góðra sálma. Hrynhendan um Jón
biskup Vídalín er glæsileg, borinn upp af sannri hrifningu og þrótti
málsins. Hrynhendan um Bólu-Hjálmar er máttug drápa, þrungin
spámannlegri vandlætingu. Hún endar svona:
Minning Hjálmars markast sönnum
megindráttum tveggja þátta:
Hár einn rís úr skáldaskara
skelfitindur lofts mót hvelfing.
Eldvarp hans er ísi skjaldað,
allan brunahólinn mjallar,