Skírnir - 01.01.1872, Side 147

DAITMÖBK.
147
í fyrra sumar var ein höfuSbrautin búin á Jótlandi, „Vendilskaga-
brautin", sem lög8 er frá Álaborg til FriSrikshafnar. Konungnr
fór til Jótlands og vígði hana í miSjum ágústmánuSi. Fyrir þeirri
brautargerS, eSa kostnaSinum, stóS Gedalia barón og nokkrir
fleiri. Hann er GySingur, sjeSur og keppinn til fjárgróSa, sem
þeim flestum er lagiS, og hefir nú af litlum efnum í fyrstu rakaS
miklum auSi saman. Hann hefir ekki hugsaS miSur um metorSin
en peningana, og hefir orSiS hinn fengsælasti til „orSu“sæmda
frá ýmsum iöndum, en í þeirri sæmdinni var þó slægurinn mest-
ur, er Ítalíukonungur veitti honum í fyrra barónsnafniS. Hann hefir
stofnaS nýjan banka, sem heitir „landmannabanki“ (Landmands-
bartk) og á aS Iíkindum mikinn viSgang í vændum, sem flestir
hankar Dana hafa hlotíS á seinni árum. |>aS er sjerílagi eptir.
striSiS, aS þesskonar gróSastofnanir og fyrirtæki hafa aukizt og
lifnaS í Danmörku, og stendur J>aS nokkuS í sambandi viS sama,
tilfelli á þýzkalandi og viS hinn mikla gullstrauni, sem nú er veitt
þangaS frá Frakklandi. En þetta verSur þá skiljanlegra, þegar
menn sjá, aS hlutabrjefin (til eins eSa annars) eru samstundis —
eSa jafnvel fyrr — boSin fram i kaupmannasamkundum í- Ham-
borg, Berlín, og svo frv., og í Kaupmannahöfn.
Hjer var talaS um gróSakvikiS hjá þeim, sem auSnum ráSa,
en nu skal annars geta: hreifinganna í verkmannastjettinni. Vjer
höfum getiS þess i innganginum , hvernig þær hafa færzt yfir
meginland Evrópu áriS sem leiS, en Danmörk er jafnan fyrsta
landiS norSur frá, er nýjungarnar aS sunnan nema. Menn hafa
aS visu gert hjer áSur verkaföll — eSa þaS sem Danir kalla
„skrúfur11 (Englendingar strikes — grikki) — , en um þetta fór
aS verSa allt tíSara í fyrra sumar, eptir þaS aS „alþjóSafjelagiS“
í Lundúnum hafSi sent hingaS erindreka, og nokkrir menn stofn-
aS danska deild þess fjelags og því samnefnda. Foringjarnir
voru aS vísu aS fáum dáSum reyndir, en ljetu bæSi bröstulega
og skörunglega þegar í byrjun. í ritlingum og vikublaSi, sem
þeir kalla Socialisten, brýndu þeir fyrir fólkinu kúgunarlíf og
þjáningar verkmannaíýSsins, kölluSu allan auS ránfenginn og sögSu,
aS auSmennirnir og „stórborgararnir" drykkju blóSsveita verk-
10*