Andvari - 01.01.1881, Side 82

78
Utn nokkrar greinir
afréttarlöndðum hreppsins sem í heimalöndum sinum.
Sú hin hættulega athugagrein prests var þannig:
nAnnars óska nokkrir hreppsbænda að fá fyrir aðra far-
daga frá yfirvöldunum vissu um, hvort þetta sé eða
skuli æfinlega vera skylda þeirra, hvað uefnda afréttar-
dali snertir.» Prestr hafði nú að vísu alveg rétt fyrir
sér í því, að bændr voru eigi skyldir að leita afréttirnar
(sjá 31. gr. *instrúxins»). En hreppstjöri vissi betr
hvað klukkan sló; hann skrifaði eigi undir hreppsbókina.
Á þíngi næsta vor tók sýslumaðr þetta stórmæli upp,
og skoraði á prest að segja til sakadólga þeirra, er slíkt
hefði mælt. En er prestr vildi engan nafngreina, lét
sýslumaðr stórmælið hvílast að vísu, en ritaði í hrepps-
bókina, öðrum til ægingar og aðvöruuar fyrir alda og
óborna þessa klausu: «Hérvið virðist undirskrifuðum
(sýslumanni) rétt eiginlega eiga það sem kóngr Friðr. 5.
um comentuskrifara segir í for. af 23. júní 1750: að
þvílíkir sjái ekki uppá fólks bezta, sem þeir skrifa fyrir,
heldr eigingirni sína, svo og við að fylgja þeirra eigin
órólega sinni eðr hatri forleiði almúgann til að æskja
óleyfilegra hluta, eða og án bligðar álasa yíirvöldum,
hvar við ei annað ávinst en góð sök tíðum fordjarfast.»l
Svona var nú embættisandinn á þeim dögum. Allir
urðu nú dauðhræddir sem uærri má geta. Prestr snerti
aldrei á hreppsbók framar, og bændr hlupu í holur.
En hitt var lakara, að tilraun sú varð að engu, er
prestr gerði ár þetta (1818) til að umbæta útsvars-
regluna.
Sú regla fylgdi og með útsvarsreglu þessari, sem
fyrr er getið, að verkfærra hundruðin voru fundin með
því að draga frá lausafjártíund manns jafnmörg hundruð
skylduómögum hans og jafnmörg hálf hundruð soin
l) Hvcrr sá er þekkir tilsk. þessa, hann segir aö lienni hafi
verið hér engu réttilegar beitt en íslenzkan er á þýðíngunni.