Eimreiðin - 01.07.1950, Page 144

296
RITSJÁ
EIMREIÐIN
meiVal vor, niundi vi<M>úi<V, aiV hann
fengi enga útgefendur aiV sínum
ódauðlegu söngvum, rennur það upp
fyrir honum, að það er ekki listræn
framleiðsla, sem óskað er eftir, held-
ur það sama á sviði tónsmiðanna
eins og reifarar á sviði hókmennt-
anna, með öðrum orðum: það, sem
gengur hezt í fólkið, selzt fljótast
og gefur mcstan fjárhagslegan arð.
Og svo verður lónskáldið að sætta
sig við að koma laginu sínu í um-
hoðssölu síðar í músikhúðum Winni-
peghorgar gegn 66% sölulaunum!
Það er fjör og fjölhreytni í þess-
uni minningum Björgvins Guðmunds-
sonar, og frásögnin er stundum
krydduð léttri kímni. Að málinu
tná ýmislegt finna, og ekki kann ég
viö að rita nafnorð, sem ekki eru
eiginnöfn, með uppliafsstaf, orð eins
og mamma, pahhi o. fl.
Þessi hók verður Iesin af mörgum
nú um jólin, því hún er livort-
tveggja í senn: skemmtileg og að
mörgu leyti lærdómsrík.
Sv. S.
HERRA ]ÓN ARASON, 1550—1950
ejtir GuSbrand Jónsson. Rvík 1950
(Illuóbáó), 304 bls.
Það var þörf á hók um Jón Ara-
son frá kaþólslui sjónarmiði. Nú lief-
ur kaþólskur fræðimaður, Guðhrand-
ur Jónsson, ritað hók um hann.
Hefur hann áður sýnt í ritum sínum
mikla kunnáttu um kaþólsku kirkj-
una á Islandi. Faðir lians, Jón Þor-
kelsson, bekkjarbróðir minn, gaf út
Islenzkt fornhréfasafn í inörg ár. Er
engu líkara en að þekking lians á
fornhréfum hafi gengið í arf til sonar
hans.
I hinni ágætu hók sinni um Jón
Arason hefur dr. Páll Eggcrt Ólason
rannsakað aldur og áreiðanleik allra
skjala og skírteina, er koma við
sögu hans. Allir, sem liafa ritað um
Jón Arason síðan, standa á herðum
P. E. Ó. Hann leiddi rök að því,
að nafnlaus ævisaga Jóns Arasonar
væri eftir séra Þórð Jónsson í Hítar-
dal. Það er hún, sem segir söguna
um Grýtu og fátækt foreldra Jóns
Arasonar og ekkju Ara, föður lians.
I ævisögu Jóns Arasonar eftir
Magnús Björnsson, sonarson lians, í
gerð Odds hiskups Einarssonar í
Skálholti, og í hinu latinska ævi-
söguhroti lians, sömdu undir liand-
arjaðri sama biskups, er ekki minnzt
á Grýtu og hokurbúið þar.
Guðhrandur leiðréttir ýmislegt lijá
Páli Eggert, en vottar lionum hvergi
þakkir fyrir, að hann lagði grund-
völlinn fyrir allri unisögn um Jón
Arason.
Guðbrandur reiknar út, að árs-
tekjur Hólastóls liafi verið að minnsta
kosti tvær milljónir króna. Fór mik-
ið af þeim á dögum Jóns Arasonar
í fátækrastyrk, sjúkrastyrk og elli-
styrk. Öllum þessum auði rændu
Danir.
Hinir tveir fyrstu hiskupar Is-
lands, Isleifur og Gissur, stjórnuðu
landinu eins og þeir væru einvaldir,
öllum til góðs og það endurtók sig,
þegar menn líkir þeim sátu á liisk-
upsstóli.
Guðbrandur lireytir ýmsu, sem all-
ir, er ritað liafa um Jón Arason,
hafa talið rétt. Hann sýnir og sann-
ar með sterkum rökum, að Jón
Arason liafi verið fæddur næst því
1474, en ekki 1484, eins og talið
liefur verið hingað' til.
Ártalið liefur verið ritað nieð'
rómverskum tölum. Getur þá hæg-
lega ritazt einu X (þ. e. 10) of eða