Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 24

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
E 19 Fylgni á milli stökkla og DNA metýlunar í erfðamengi kímlínu
mannsins
Martin I. Sigurðsson12, Albert V. Smith3, Hans T. Bjömsson4'5, Jón J. Jónsson1*2
'Lífefna- og sameindalíffræðistofu læknadeildar HÍ, 2erfða- og sameindalæknisfræðideild
Landspítala, 3Hjartavernd, 4erfðalæknisfræðideild og 5barnadeild Johns Hopkins háskóla
mis@hi.is
Inngangur: Mögulegt samband milli stökkla og metýlunar kímlínu
mannsins er áhugavert því það gæti haft áhrif á starfsemi og tjáningu
gena aðlægt stökklum. Að auki hefur verið lagt til að DNA metýlun sé
hluti varnakerfis erfðaefnisins gegn skaðlegum áhrifum stökkla.
Efniviður og aðferðir: Við höfum nýlega sýnt fram á að þéttni
metýltengdra eins basapara erfðabreytileika (mSNPs) er mælikvarði
á DNA metýlun kímlínunnar. Við könnuðum nú fylgni milli þéttleika
mSNPs og ER. Einnig notuðum við gögn um metýlun sæðisfrumna,
lokaafurðar kímlínunnar í karlmönnum, til að kanna samband DNA
metýlunar og ER í hárri upplausn.
Niðurstöður: Eftir að leiðrétt hafði verið fyrir bjagandi breytum
fundum við sterka neikvæða fylgni milli hlutfalls Alu undirfjölskyldu
stökkla og þéttni mSNPs fyrir 125-1000 kb gluggastærðir. Hins vegar
var neikvæð fylgni milli hlutfalls L1 undirfjölskyldunar og mSNPs
einungis í stærstu gluggastærðunum. í hárri upplausn var hlutfall Alu
undirfjölskyldunnar hærra aðlægt lágmetýluðum en hámetýluðum
svæðum (3-15 kb) en hlutfall L1 fjölskyldunnar var hærra aðlægt
hámetýluðum en lágmetýluðum svæðum (3-5 kb).
Alyktanir: Einfaldasta skýringin á niðurstöðum okkar er að tvær stærstu
undirfjölskyldur stökkla (Alu og Ll) stökkvi frekar inn í lágmetýluð
svæði. Þessu fylgir metýlun aðlægt L1 eða val gegn innsetningu L1 í
lágmetýluð svæði. DNA metýlun er ólíklega varnarkerfi erfðaefnisins
gegn skaðlegum áhrifum stökkla.
E 20 Leitin að erfðavísi glólita í íslenska hestinum
Sigríður Klara Böðvarsdóttir
Rannsóknastofu í krabbameinsfræðum læknadeild HÍ
skb@hl.is
Inngangur: Glólitur er sérstæður rauðbrúnleitur litur í hrossum sem
gengur undir ýmsum nöfnum, meðal annars muskótt, glóbrúnt, glóbjart
og glómoldótt. Hlutfall glóbrúnna hrossa í íslenska hrossastofninum er
hverfandi lágt, eða langt innan við hálft prósent. Erfðir á glólit fylgja
leirljósa erfðavísinum, en aðeins hluti brúnna hrossa sem ber erfðavísinn
er glóbrúnn. Því er ljóst að um sjálfstæðan erfðavísi er að ræða sem þarf
að fara saman með leirlita erfðavísinum til að glólitur komi fram.
Efniviður og aðferðir: Til að leita uppi mögulegarbasabreytingar (single
nucleotide polymorphism; SNP) í erfðamengi hestsins sem hefur áhrif
á myndun glólita voru genin TYRPl og OCA2 valin til raðgreiningar.
Brey tingar í báðum þessum genum eru þekktar fyrir að valda deyfingu á
hár-, húð- og augnlit í spendýrum en hefur þó ekki verið lýst í hrossum.
Erfðaefni úr tveimur glóbrúnum hestum var notað í greiningarnar.
Basabreytingar sem fundust voru skoðaðar nánar í 21 hrossi, en þar til
viðbótar voru fjögur glóbrún hross.
Niðurstöður: Engar basabreytingar fundust í sex af átta útröðum
sem raðgreindar voru í TYRPl geninu. Hins vegar fundust fjórar
basabeytingar í 10 af 21 útröð sem raðgreindar voru í OCA2 geninu.
Þrjár af þessum basabreytingum valda amínósýruskiptum og voru því
skoðaðar nánar. Tvær þessara basabreytinga voru til staðar í öllum sex
glóbrúnu hrossunum, ýmist í arfhreinu eða arfblendnu ástandi.
Ályktanir: Margt bendir til þess að glólitur í íslenskum hrossum ráðist af
24 LÆKNAblaðið 2011/97
tveimur basabreytingum í OCA2 geninu. Hvort báðar basabreytingarnar
þurfi að fara saman eða hvort önnur þeirra sé nægjanleg er enn óljóst.
Til þess að hægt sé að skera úr um það þarf að greina stærri hóp glólitra
hrossa, ásamt því að greina brún hross sem bera með sér leirljóst.
E 21 Erfðir og sýnd í lófakreppusjúkdómi
Reynir Arngrímsson1, Kristján G. Guðmundsson2, Sandip Hindocha3, Ardeshir
BayaP, Þorbjörn Jónsson4
‘Lífefna- og sameindalíffræðisviði læknadeildar HÍ ogerfða- og sameindalæknisfræðideild
Landspítala, 2Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins í Glæsibæ, 3Plastic and Reconstructive
Surgery Research, University of Manchester, 4Blóðbankanum
rBynirar@hi.is
Inngangur: Orsakir lófakreppusjúkdóms (Dupuytren's disease) eru
óþekktar. Sjúkdóminn er hægt að stiga eftir alvarleika; hnútar, strengir
í lófum og krepptir fingur. Markmið rannsóknarinnar var að skoða
fjölskyldulægni, kanna tíðni lófakreppu á meðal ættingja þeirra sem
hafa greinst með sjúkdóminn og leggja mat á sýnd hans.
Efniviður og aðferðir: Algengi jákvæðrar fjölskyldusögu var metin í
tveimur rannsóknum. í íslensku lófakreppurarmsókninni, sem er angi
af upphaflegri hóprannsókn Hjartaverndar (n=122 með sjúkdóminn
og n=122 í pöruðum samanburðarhópi) og breskum rannsóknarhópi
sem hafði undirgengist skurðaðgerð vegna sjúkdómsins í Manchester
(n=135). Erfðamynstur var skoðað þegar um jákvæða fjölskyldusögu
var að ræða. PAR (population attributable risk), sem er mælikvarði á
erfanleika og sýnd, var metin.
Niðurstöður: Á íslandi var þátttaka 79% (193/244). í 28% tilfella
(n=39/137) var fjölskyldusaga jákvæð en aðeins hjá 7% í samanburðarhópi
(n=4/56) (OR= 5,1; 95% 0=1,7-15,3). Líkur á jákvæðri fjölskyldusögu
tengdust alvarleika sjúkdómsins. Af þeim sem höfðu verið skornir voru
46% með jákvæða fjölskyldusögu (OR=ll,3; 95% 0=3,1-39,7). í bresku
rannsókninni reyndust 44% vera með jákvæða fjölskyldusögu (n=60). í
bresku rannsókninni mátti greina A-litnings ríkjandi erfðamynstur í 38
fjölskyldum (63%). PAR reyndist vera 22% og sýnd var 34%.
Ályktanir: Lófakreppusjúkdómur sýnir fjölskyldulægni bæði á íslandi
og í Bretlandi. Sjúkdómurinn virðist alvarlegri hjá þeim sem hafa
jákvæða fjölskyldusögu. Niðurstöðurnar benda til fjölþátta erfða, en
þegar um jákvæða fjölskyldusögu er að ræða líkir erfðamynstrið eftir
A-litnings ríkjandi erfðum með lágri sýnd.
E 22 Ættgeng einstofna mótefnahækkun. Tengsl við afbrigði í
hegðun B-eitilfrumna
Hlíf Steingrímsdóttir12, Sóley Vaigeirsdóttir1, Hekla Sigmundsdóttir3, Vilhelmína
Haraldsdóttir2, Helga M. Ögmundsdóttir’
'Læknadeild HÍ, ^blóðlækninga- og 3b!óðmeinairæðideild Landspítala
heigaogm@hi.is
Inngangur: Viðvarandi fjölgun B-eitilfrumna af einum stofni birtist
sem mælanleg einsleit aukning á einstofna mótefni í blóði. Slík
mótefnahækkun getur greinst án sjúkdómseinkenna og nefnist
þá „Monoclonal gammopathy of unknown significance" (MGUS).
Fyrirbærið er mjög sjaldgæft fyrir fimmtugt, algengi þess þá er 1%, en
eykst með aldri (3% um sjötugt) og má því túlka sem afleiðingu öldrunar
í ónæmiskerfinu. MGUS af IgG eða IgA mótefnagerð getur umbreyst í
mergæxli (MM), tíðni um það bil 1% á ári. MGUS af IgM getur þróast
í Waldenströms makóglóbúlínemíu (WM), 1,5% á ári. Tilhneiging
til þessara sjúkdóma getur verið ættgeng og er lýst um það bil 130
fjölskyldum í heiminum, þar sem fara saman MGUS af IgG/IgA gerð og
J