Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 120

XV VISINDARAÐSTEFNA
FYLGIRIT 66
H í
tengsl voru við lyfjameðferð, kvíða eða þunglyndi.
Alyktanir: Langtímadánartíðni var há eftir sjúkrahúsinnlögn vegna
langvinnrar lungnateppu. Helstu áhættuþættir voru hærri aldur, skert
lungnastarfsemi, lægri líkamsþyngdarstuðull og sykursýki. Frekari
rannsókna er þörf á því hvaða áhrif bætt meðferð áhættuþátta getur haft
á dánartíðni.
V 117 Ósértæk millivefslungnabólga á íslandl. Faraldsfræðileg
rannsókn
Sigurður James Þorleifsson1, Jónas Geir Einarsson2, Helgi ísaksson3, Gunnar
Guðmundsson1
’Lungnadeild Landspítala, 2lungnadeild háskólasjúkrahússins í Lundi, 3rannsóknastofu í
meinafræði
sigjames@gmail. com
Inngangur: Lungnatrefjun er almennt hugtak sem er notað til að lýsa hópi
millivefssjúkdóma sem valda bandvefsmyndun í millivef lungna og geta
leitt til öndunarbilunar. Alþjóðleg flokkun þessara millivefssjúkdóma
var endurskoðuð árið 2001. í flokkuninni var sett inn ný gerð af
millivefslungnabólgu sem er ósértæk millivefslungnabólga sem heitir
á ensku nonspecific interstitial pneumonia (NSIP). Vefjafræðilegt útlit
skiptist í tvo flokka: bólgu og bandvef. Ósértæk millivefslungnabólga
getur verið hluti af sjúkdómsmynd ýmissa sjálfsofnæmisjúkdóma en
getur einnig verið ein sér án sjúkdóma í öðrum líffærum. Lítið er vitað
um sjúkdóminn í almennu þýði og ekkert um hann hjá heilli þjóð.
Efniviður og aðferðir: Við könnuðum ósértæka millivefslungnabólgu
á íslandi á tímabilinu 1999-2010. Tilfellin voru fundin með leit í
gagnabanka rannsóknastofu í meinafræði við Landspítala og á
meinafræðideild Sjúkrahússins á Akureyri. Eingöngu voru tekin
með tilfelli sem greind höfðu verið með sýnatöku frá lunga í opinni
skurðaðgerð. Lýðfræðilegir þættir voru kannaðir ásamt nýgengi og
tengslum við aðra sjúkdóma.
Niðurstöður: A tímabilinu greindust 18 tilfelli; 10 (56%) hjá körlum og
átta (44%) hjá konum. Vefjafræðileg flokkun sýndi bólgu í þremur (17%)
tilfellum og bandvefsmyndun í 15 (83%) tilfellum. Alls tengdust þrjú
tilfelli (17%) öðrum sjúkdómum en í 15 (83%) tilfellum voru engin tengsl
við aðra sjúkdóma. Þeir sjúkdómar sem tengdust voru eftirfarandi:
Gigtarsjúkdómar í tveimur (66%) tilfellum (liðagigt, herslismein) og
frumkomin gallskorpulifur í einu tilfelli. Nýgengi sjúkdómsins var
0,6/100.000 á ári.
Alyktanir: Ósértæk millivefslungnabólga er fremur sjaldgæfur
sjúkdómur á íslandi og tengist ýmsum öðrum sjúkdómum en getur
einnig verið ein sér.
V 118 Stöðugleiki fjöllaga ýra úr mismunandi gerðum kítósan til
notkunar í örferjur fyrir lífvirk efni
Þóra Ýr Árnadóttir1-2, Kristberg Kristbergsson1, Julian McClements2
'Matvæla- og næringarfræðideild heilbrígðisvísindasviðs HÍ, 2Dept. of Food Science University
of Massachusetts, Bandaríkjunum
kk@hi.is
Inngangur: Fólk er að verða meðvitaðar um hvað það setur ofan í
sig til þess að halda sér heilsuhraustu sem lengst. Hollt mataræði og
regluleg hreyfing eru nauðsynleg til þess að ná þeim markmiðum. í
Iýsi eru omega 3 fitusýrur en þær eru nauðsynlegar fyrir líkamann
og getur því neysla á lýsi aukið heilsuhreysti. í>ar að auki gæh verið
markaður fyrir lýsisbættan mat og markfæði. Þó eru nokkur vandamál
sem þarf að leysa. Lýsi er mjög viðkæmt fyrir þránun og gæti það verið
vandamál þegar því hefur verið komið fyrir í mat. Annað vandamál er
að lýsi hefur afgerandi lykt og bragð. Möguleg leið til að verja lýsið er
að mynda ýrulausnir þar sem ýrurnar eru gerðar úr fleiri en einu lagi
sem hafa mismunandi eiginleika. Þannig er mögulegt að stjóma betur
upptökunni í líkamanum, sporna við þránun og minnka lykt og bragð.
Varnarlögin utan um ýruna má mynda með mismunandi lífrænum
fjölliðum.
Efniviður og aðferðir: I þessari rannsókn voru gerðar ýrulausnir með
mismunandi mörgum lögum. 1° ýmlausn innihélt lýsi og natríumkasín
sem myndaði lag utan um lýsisdropann, 2° ýrulausn innihélt þar að
auki kítósan sem mynaði annað lag utan um natríumkasin lagið og 3°
ýrulausn innihélt pektín sem myndaði þriðja lagið. Allar ýrulausnirnar
innihéldu þar að auki búffer. Notað var mismunandi unnið kítósan (50%
DDA, 70% DDA og 92% DDA). Stöðuleiki ýra gagnvart mismunandi
pH, ítrekaðri frystingu/þiðnun og þránun var mældur í þessum
ýrulausnum. Stöðugleiki var mældur með laser light scatter, smásjá og
með berum augum.
Niðurstöður: í niðurstöðum kom í ljós að 2° ýrulausn með 70% DDA
kítósan var stöðugust við breiðasta pH sviðið. Aftur á móti voru 1° og 3°
ýrulausnirnar stöðugri við ítrekaða frystingu/þiðnun.
Ályktanir: Niðurstöðurnar gefa til kynna að hægt sé að auka stöðugleika
ýrulausna gagnvart mismunandi umhverfistþáttum með því að húða
lýsisdropana með yfirborðsefnum.
V 119 Fæðuvenjur íslendinga fyrir og eftir bankahrun
Laufey Steingrímsdóttir1, Hólmfríður Þorgeirsdóttir2, Stefán Hrafn Jónsson2
‘Rannsóknastofa í næringarfræði HÍ og Landspítala, 3Lýðheilsustöð
laufst@landspitali.is
Inngangur: Eftir hrun íslensku bankanna í október 2008 hækkaði
verð matvæla og nauðsynjavara jafnframt því sem fjárhagur flestra
heimila þrengdist. Frá október 2008 til október 2009 hækkuðu innfluttar
matvörur um 61%, grænmetisverð hækkaði um 45% en ýmsar aðrar
matvörur hækkuðu minna. í þessari rannsókn eru fæðuvenjur
íslendinga bomar saman fyrir og eftir bankahrun.
Efniviður og aðferðir: Nýttar voru niðurstöður könnunar
Lýðheilsustöðvar, Heilsa og líðan Islendinga, sem fram fór í október
2007 og 2009. Þátttakendur árið 2007 voru 5913 manns, 18-79 ára, eða
60,9% lagskipts slembiúrtaks úr Þjóðskrá. Haft var samband við sömu
einstaklinga tveimur árum síðar til að kanna aftur aðstæður, líðan
og félagslega áhrifaþætti heilsu, meðal annars tíðni neyslu á völdum
fæðutegundum, í kjölfar bankahmnsins. Svör bárust frá 4.092 manns
(77,3% af 5.294 aðspurðra). Reiknuð var punktspá og öryggismörk fyrir
tíðni neyslu.
Niðurstöður: Tíðni neyslu á mjólk og mjólkurvörum, grænmeti,
sælgæti og skyndibitafæði var marktækt mirrni haustið 2009 en 2007.
Engin marktæk breyting varð hins vegar á tíðni neyslu á kjöti eða
fiski, gosdrykkjum, kexi eða brauði. Tölur um framboð fæðu sem
Lýðheilsustöð reiknar ár hvert sem kg/íbúa/ár sýna einnig minni
neyslu grænmetis og ávaxta milli ára og er það gjörbreyting frá fyrri
þróun þar sem stöðug aukning hefur verið í neyslu grænmetis og
ávaxta undanfarna áratugi. Mjólkurneyslan hefur hins vegar minnkað
ár hvert um langa hríð samkvæmt tölum um fæðuframboð, sjá www.
lydheilsustod.is.
Ályktanir: Fæðuvenjur Islendinga hafa breyst samfara minni kaupmætti
og hækkuðu verðlagi. Minni neysla er á þeim matvörum sem hafa
120 LÆKNAblaðið 2011/97