Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Síða 86

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
V 10 Svipgerðarkort fjölskyldu með Ehlers-Danlos heilkenni, tegund
IV
Signý Ásta Guðmundsdóttir1, Reynir Arngrímsson2-3, Páll Helgi Möller4
'Læknadeild og 2lífefna- og sameindalíffræðistofu læknadeildar HÍ, 3erfða- og
sameindalæknisfræðideild, 4skurðlækningasviði Landspítala og HÍ
reynirar@hi.is
Inngangur: Ehlers-Danslos heilkenni af gerð IV (EDS-IV) er
erfðasjúkdómur með alvarleg einkenni og fylgikvilla, svo sem æða- eða
garnarof eða legbrest. Markmið rannsóknarinnar var að meta samband
arf- og svipgerðartengdar stökkbreytingar í COL3A1 geni sem ekki
hefur verið lýst áður.
Efniviður og aðferðir: Öllum núlifandi þekktum EDS-IV greindum
einstaklingum (>18 ára) var boðin þátttaka í rannsókninni og komu í
viðtal. Lagður var fyrir spurningalisti um heilsufar og sjúkdómseinkenni
Mæld voru líkamshlutföll. Sjúkra- og krufningaskýrslur voru yfirfarnar.
Lýsandi tölfræði var notuð við samantekt á niðurstöðum. Svipgerðarkort
var útbúið fyrir arfgerðina sem lýsir sambandi svip- og arfgerðar.
Niðurstöður: Tíu einstaklingar úr sömu fjölskyldu voru greindir
með klínísk svipgerðareinkenni EDS-IV og DNA greining staðfest í
átta þeirra. Meðalaldur var 31,4 ár (4-65 ár), þar af voru sex konur og
fjórir karlar. Tveir höfðu látist vegna æðarofs og einn greindist með
ósæðarvíkkun; meðalaldur 38 ár (36-44 ár) og í tveimur tilfellum hafði
komið fram gamarof við 32 ára aldur með alvarlegum fylgikvillum.
Legbrestur greindist ekki hjá neinum. Af öðrum einkennum frá æða -
og stoðkerfi voru algengust æðahnútar, marblettir, langvarandi verkir,
ilsig og liðhlaup að hluta eða öllu leyti. Endurtekin liðhlaup, ofurliðleiki
og vandamál tengd húð, svo sem óeðlileg öramyndun, önnur en eftir
stórskurðaðgerðir með fylgikvillum, voru fátíð.
Ályktanir: í þessari fjölskyldu reyndust flest svipgerðareinkenni væg,
sem eflaust skýrir hversu lengi sjúkdómurinn var dulinn og ógreindur
jafnvel þó feðgar hefðu látist ungir úr æðarofi. Niðurstöður staðfesta að
EDS-IV sjúkdómur er alvarlegur með lífshættulegum fylgikvillum og
hárri dánartíðni.
V 11 Cenani-Lenz heilkenni og eintakafjölbreytileiki gena
Auður Elva Vignisdóttir1, Helga Hauksdóttir2, Reynir Amgrímsson2
'Læknadeild HÍ, 2erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala og
lífefna- og sameindalíffræðistofu læknadeildar HÍ
mynirar@hi.is
Inngangur: Cenani-Lenz heilkenni (CL) er sjaldgæfur erfðasjúkdómur
sem einkennist af samvexti á fingrum og tám. Fáum tilfellum verið lýst.
Markmið rannsóknarinnar var að lýsa svipgerð hjá einstaklingi með
CL og bera saman við áður þekkt tilfelli og kanna eintakafjölbreytileika
(EFB) í erfðamengi hans með örflögugreiningu.
Efniviður og aðferðir: Þátttakandi er einstaklingur með CL og foreldrar
hans. Líkamshlutföll voru mæld, teknar klínískar ljósmyndir og mat lagt
á beinabreytingar á röntgenmyndum. Einangrað DNA úr blóði var notað
til örflögugreiningar að lokinni styrkmælingu og rafdrætti á agarósageli.
DNA var merkt og kannað með tvívíðum þáttapörunarháðum
rafdrætti (2D-SDE). CGH örflögur, 12xl35K og útraðamiðuð 3x720K
frá NimbleGen, voru notaðar til þáttapörunar. Úrlestur var gerður
með flúrljómunarskanna og honum umbreytt í tölulegar niðurstöður í
Nimblescan. Svæði erfðamengisins með eintakafjöldabreytileika (EFB)
voru skráð samkvæmt Signalmap.
Niðurstöður: Einkennum nýja tilfellisins svipar til áður lýstra tilfella og
voru bundin við útlimi. í erfðaefni tilfellisins fundust 27 breytingar með
örflögugreiningu og af þeim hafði 16 breytileikum ekki verið lýst áður.
Á þessum svæðum fundust níu gen, þar á meðal NELLl. Á 11 svæðum
með áður þekktum EFB greindust 22 gen, meðal annars KCP.
Ályktanir: Fyrri rannsóknir á nagdýrum hafa sýnt að EFB á NELLl
er þekkt af því að valda samruna á beinum. KCP tengist inn á boðleið
BMP, hóps próteina sem stýra beinþroska á fósturskeiði, og er talið
valda nýmavandamálum. I nokkrum tilfellum af CL hefur meðfæddum
nýmagöllum verið lýst. Kanna þarf nánar hlutverk þessara gena í
meingerð eða þróun heilkennisins.
V 12 Áhrif microRNA sameinda á Microphthalmia associated
transcription factor genið
Benedikta S. Hafliðadóttir1-2, Kristín Bergsteinsdóttir1, Christian Praetorius1, Eiríkur
Steingrímsson1
’Lífefna- og sameindalíffræðistofu læknadeildar HÍ, 2Dept. of Laboratory Medicine Division of
Clinical Chemistry, Wallenberg lab, Lund University, Málmey
bsh@hi.is
Inngangur: MITF (Microphthalmia associated transcriptionfactor) erbHLH-
Zip
umritunarþáttur, sem er nauðsynlegur fyrir þroskun og starfsemi
litfruma í húð, hári og litfrumulags augans. MITF er einnig nauðsynlegt
fyrir viðhald sortuæxlisfrumna. microRNA (miRNA) sameindir stuðla
að niðurbroti mRNA sameinda og draga þannig úr myndun próteina.
Breytingar á starfsemi miRNA sameinda hafa áhrif á myndun og
framgang krabbameina, meðal annars sortuæxla.
Efniviður og aðferðir: Til að finna hugsanleg microRNA bindiset í
3'UTR svæði Mitf gensins var ClustalW forritið notað hl bera svæðið
saman við sambærilegar raðir í öðrum hryggdýrategundum. Síðan var
TargetScan forritið notað til að staðsetja hugsanleg miRNAbindiset í best
varðveittu hlutum 3'UTR svæðisins. Þá var útbúin reporter genaferja
sem ber 3'UTR svæðið fyrir aftan luciferasa og ferja þessi síðan notuð
til að meta áhrif miRNA sameinda á framleiðslu luciferasa. Bindisetum
þeirra miRNA sameinda sem höfðu áhrif var stökkbreytt. Notaðar voru
sortuæxlisfrumur og HEK293 frumur (human embryonic kidney cells).
Niðurstöður: Niðurstöðurnar sýna að 3'UTR svæðið í Mitf er vel
varðveitt og sýnir 35% varðveislu á milli 11 hryggdýrategunda. í þessum
varðveittu svæðum eru bindiset fyrir miRNA sameindir sem gegna
mikilvægu hlutverki við að stjórna magni á MITF mRNA sameindinni í
sortuæxlisfrumum. Þegar bindisetum þessum er stökkbreytt, sjást ekki
lengur áhrif microRNA sameindanna á M/f/mRNAið sem bendir til að
þessar raðir og microRNA gegni mikilvægu hlutverki.
Ályktanir: Rannsóknirnar sýna að tvö microRNA, miR-148 og miR-137,
hafa áhrif á tjáningu MITF í sortuæxlisfrumum. Hér er hugsanlega um
að ræða mikilvæga leið til að takmarka MITF mRNAið í þessum frumum
og jafnvel til að eyða öllu MITF mRNA í sortuæxlisfrumum.
V 13 Verkjamat, einkenni og meðferð brjóstverkjasjúklinga á
bráðamóttöku
Hildur B. Sigurðardóttir1, Jóhanna R. Hafsteinsdóttir1, Þorsteinn Jónsson1-2
’Landspíiala, 2hjúkrunarfræðideild HÍ
thj@internet.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna verkjamat,
einkenni og meðferð sjúklinga í brjóstverkjauppvinnslu á bráðamóttöku
Landspítala.
Efniviður og aðferðir: Stuðst var við megindlega aðferðafræði
sem var lýsandi og framskyggn. Gagnasöfnun fór fram með tveim-
86 LÆKNAblaðið 2011/97