Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 74

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
E 178 Hópmyndun sýklódextrínfléttna
Martin Messner, Sergey V. Kurkov, Phatsawee Jansook, Þorsteinn Loftsson
Lyfjafræðideild HÍ
messnerQhi.is
Inngangur: Sýklódextrín eru hjálparefni sem notuð eru við lyfjagerð til
að auka leysanleika og stöðugleika lyfja í vatni og til að auka aðgengi lyfja
eftir inntöku (oral bioavailability). Rannsóknir á eðlisefnafræðilegum
eiginleikum sýklódextrína hafa nýlega leitt til nýrra uppgötvana. Meðal
annars hafa rannsóknirnar okkar sýnt að fléttur lyfja og sýklódextrína
hópa sig saman og mynda nanóagnir. Markmið verkefnisins er greina
og ákvarða einkenni nanóagna (aggregata) sýklódextrínfléttna, og
rannsaka hvernig bygging lyfja og sýklódextrína hefur áhrif á myndun
nanóagna.
Efniviður og aðferðir: Þrjú náttúruleg sýklódextrín og nokkrar afleiður
þeirra voru notaðar við rannsóknir á hópmyndun (það er: aggregeringu,
myndun nanóagna) fléttna lyfja og sýklódextrína. Mælingar á flæði lyfja
í gegnum hálfgegndræpar himnur voru notaðar til að nema myndun
nanóagna í vatnslausnum sýklódextrína sem mettaðar höfðu verið með
lyfjum. Magn lyfja og sýklódextrína var mælt með HPLC.
Niðurstöður: Með fasa-leysanleika mælingum og mælingum á flæði
lyfja í gegnum hálfgegndræpar himnur var hægt að áætla stærð agna
og stærðardreifingu þeirra og hvemig mismunandi sýklódextrín
og mismunandi lyf hafa áhrif á þessa þætti. Rannsóknimar sýndu
að hópmyndun sýklódextrínfléttna (myndun nanóagna) jókst með
vaxandi styrk sýklódextríns. Stærð agnanna jókst einnig með vaxandi
sýklódextrínstyrk. Stærð og hlutfallslegt magn agna eru bæði háð gerð
lyfs og sýklódextríns. Settar eru fram kenningar um myndun agnanna.
Alyktanir: Hópmyndun sýklódextrínfléttna og myndun nanóagna
skýrir ýmis áhrif hjálparefna á fléttumyndun lyfja. Mikilvægt er að
rannsaka þessa hópmyndun frekar og þá möguleika sem hún skapar í
lyfjafræði.
E 179 Hámörkun fert-bútýldímetýlsílýlverndunar á kítósani og
notkun fert-bútýldímetýlsilýlkítósans í ofurvatnsfælnar lífhermandi
himnur
Vivek Gaware1, Ögmundur V. Riinarsson1, Berglind E. Benediktsdóttir1, Wenlong
Song2, Joao F. Mano2, Már Másson1
'Lyfjafræðideild HÍ,2IBB - Institute for Biotechnology and Bioengineering, Guimaraes Portúgal
vsg3@ht.ls
Inngangur: Kítósan og kítósanafleiður eru lífsamræmanlegar og hafa
verið notaðar í líflæknisfræði, í lífhimnur og í matavælageiranum.
Vatnsleysni kítósans við pH <5 takamarkar hins vegar notkun
kítósanhimna þar sem krafa er um mikinn pH stöðugleika og að himnan
drekki ekki í sig mikið vatn. Vatnsfælnar afleiður kítósans væru því
ákjósanlegar fyrir ýmis not. Við höfum nýlega greint frá efnasmíði
vatnsfælinnar kítósanafleiðu, dí-3,6-0-tert-bútýldímetýlsflýlkítósan
(TBDMS-kítósan). Markmið verkefnisins var hámarka aðferðir við
efnasmíði TBDMS-kítósans og rannsaka notkun þessarar afleiðu í
vatnsfælnar lífsamræmanlegar himnu.
Efniviður og aðferðir: Efnasmíðavinnan var framkvæmd á rannsókna-
stofu lyfjafræðideildar í Haga. Afurðir voru greindar með IR og
NMR til þessa ákvarða byggingu. Rannsóknir á vætunarhæfni og
skimrafeindasmásjárrannsóknir voru framkvæmdar í Portúgal.
Niðurstöður: Efnasmíðaaðferðin fyrir TBDMS-kítósan byggir á því
að hvarfa kítósanmesýlat við yfirmagn af TBDMS-klóríði. Lykilskref
í hámökun þessarar aðferðar reyndist vera endurkristöllun á
kítósanmesýlati. Með þessu hráefni var mögulegt að smíða O-silýlerað
kítósan með litlu yfirmagni af TBDMS-klóríði á tiltölulega stuttum
hvarftíma. Toppar fyrir prótónur í sykrukeðjunni og á hliðarkeðjum
reyndust vera full-aðgreindir í H-1NMR rófi og því var hægt að staðfesta
að TBDMS-kítósan smíðað með þessari aðferð var full O-silýlerað.
TBDMS-kítósan var notað til að steypa himnur sem reyndust
vera ofurvatnsfælnar á pH bilinu 1-14. Skimrafeindasmásjármyndir
staðfestu þriggja stiga grófleika í yfirborðslagi sem einkennandi fyrir
ofurvatnsfælnar himnur.
Alyktanir: Þessi ofurvatnsfælnu efni mætti nota í vatnsfælnar og
örveruhamlandi vefnaðarvörur, í vefjalækningum eða þróun á himnum
fyrir læknisfræðileg not.
E 180 Sértæk efnasmíðaleið fyrir nýmyndun á fjórgildum
kítósanafleiðum með hjálp silýl verndarhópa
Berglind E. Benediktsdóttir1, Vivek S. Gaware1, Knud J. Jenssen2, Paul R. Hansen2,
Sigríður Jónsdóttir1, Már Másson'
’Lyfjafræöideild HÍ, 3Faculty of Life Sciences Kaupmannahafnarháskóla, 3Raunvísindastofnun
HI
bergiib@hi.is
Inngangur: Kítósan (pólý-p-(l-4)-glúkosamín) er lífsamræmanleg
fjölliða með marga notkunarmöguleika og eykur til dæmis gegndræpi
peptíð- og próteinlyfja. Helsta takmörkun kítósans er lág vatnsleysni
við lífeðlisfræðilegt pH og léleg leysni í lífrænum leysum sem hamlar
bæði sértækri nýmyndun á kítósanafleiðum og afurð slíks efnahvarfs
verður sjaldnast vel skilgreind. Tilgangur þessarar rannsóknar var
að nota 3,6-O-dí terf-bútýldímetýlsilýl kítósan (TBDMS-kítósan) til
nýmyndunar á N,N,N-trímetýl kítósani (TMC) og N-alkýl-N,N-dímetýl
kítósanafleiðum.
Efniviður og aðferðir: Kítósan (5% asetýlerað, 8 kDa) var fengið frá
Genís ehf. Afleiður kítósans voru smíðaðar við stofuhita eða 50°C og
unnið var með rakaviðkvæm efni undir nítri. Himnuskiljur (MW cutoff
3,5 kDa) voru notaðar til að hreinsa lokaefnin. Til að greina nýsmíðaðar
kítósanafleiður voru 'H-NMR, l3C NMR, COSY og HSQC róf tekin við
400,13 MHz.
Niðurstöður: Þegar TBDMS-kítósan var hvarfað við metýljoðíð og
afverndað með tetrabútýlammóníum flúoríð (TBAF) þá kom fram
full-fjórgilt TMC (einkennandi trímetýl toppur við 3,37 ppm). Notuð
voru mismunandi alkýl aldehýð (própýl, bútýl og hexýl) til að mynda
mismunandi N-alkýlimín-TBDMS kítósanafleiður (imín toppur við 7,44
ppm) úr TBDMS-kítósani sem voru síðan afoxaðar með bóróhýdrati sem
leiddi til mónó-N-alkýl-TBDMS kítósanafleiða. Þessar kítósanafleiður
voru síðan hvarfaðar með dímetýlsúlfati og afvemdaðar með TBAF sem
leiddi til myndunar á fjórgildu N-alkýl-N,N-dímetýl kítósani (dímetýl
toppur við 3,29 ppm) en einnig voru til staðar toppar fyrir N-alkýl-N-
mónómetýl- og N,N,N-trímetýl kítósan.
Ályktanir: Þessar niðurstöður sýna að TBDMS-kítósan er nothæf fjölliða
fyrir sértæka efnasmíð á amínóhóp kítósans eins og N-alkýleringu og
N-fjórgildingu og gerir þannig kleift að gera ítarlega greiningu á NMR
rófum.
E 181 Fiskolía minnkar hlutfall hefðbundinna mónócýta í heilbrigðum
músum en eykur hlutfall þeirra í músum sprautuðum með inneitri
Hildur H. Arnardóttir1'21, Jóna Freysdóttir1'2'3, Ingibjörg Harðardóttir1
'Lífefna- og sameindalíffræðistofu HÍ, 2rannsóknastofu í gigtsjúkdómum, 3ónæmisfræðideild
Landspítala
hha3@hi.is
74 LÆKNAblaðið 2011/97