Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 79

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
Efniviður og aðferðir: DNA úr ferskfrosnum og paraffíninnsteyptum
brjósta-, blöðruháls- og brisæxlum. Brjóstaþekjufrumulínur, ýmist
arfblendnar eða án 999del5 BRCA2 stökkbeytingar. TaqMan aðferð er
notuð til að bera saman hlutfallslegt magn stökkbreyttrar og villigerðar
BRCA2 samsætu innan æxla. Frumulínur eru ræktaðar með og án
mítómýsín C (MMC) sem veldur DNA krosstengslum.
Niðurstöður: Samsætusértækar TaqMan niðurstöður sýna að í brjósta-,
blöðruháls- og brisæxlum 999del5 arfbera er merkjanleg úrfelling
villigerðarsamsætunnar aðeins í um helmingi æxlanna. Skert DNA
viðgerðarhæfni í BRCA2 arfblendnu frumunum eftir MMC meðhöndlun
var sýnileg á fjölgun litningabrota og myndun geislalitninga.
Alyktanir: Niðurstöður um að tap á heilbrigða eintaki BRCA2 sé ekki
til staðar í æxlum um helmings arfbera gefa hugmyndir um að algert
tap á villigerð BRCA2 sé ekki endilega forsenda a'xlismyndunar, heldur
getur verið síðbúinn atburður. Meðhöndlun frumulína með MMC sýnir
að BRCA2 arfblendnar frumur eiga erfitt með að gera við DNA brot sem
getur skýrt aukna áhættu á æxlismyndun án þess að algert tap verði á
BRCA2.
E 194 Gallar í litningaendum í BRCA2 stökkbreyttum brjóstaæxlum
og frumulínum
Sigríður Klara Böðvarsdóttir1, Hörður Bjamason1, Margrét Steinarsdóttir2, Jórunn
Erla Eyfjörð'
'Rannsóknastofu í krabbameinsfræðum HÍ, 2litningarannsóknum, erfða- og
sameindalæknisfræðideild Landspítala
skb@hi.is
Inngangur: Litningaóstöðugleiki er algengur í brjóstaæxlum, einkum
þeim sem bera ættlæga stökkbreytingu í BRCA2 geni. Prótín sem taka
þátt í DNA viðgerð, líkt og BRCA2, hafa oft hlutverki að gegna við
pökkun litningaenda í D-lykkju sem kemur í veg fyrir skynjun þeirra sem
tvíþátta DNA brot. Galli í pökkun litningaenda leiðir til þess að frumur
viðhalda litningaendum með endurröðun (altemative lenthening of
telomeres; ALT) óháð telomerasa. Markmið verkefnisins er að kanna
stöðugleika litningaenda í brjóstaæxlum og brjóstafrumulínum sem
bera stökkbreytingu í BRCA2 geni.
Efniviður og aðferðir: Tíðni endatenginga milli litninga er metin í
brjóstaæxlum og brjóstafrumulínum með BRCA2 stökkbreytingu.
FISH greining er gerð á litningaendum í BRCA2 arfblendnum
brjóstafrumulínum til að meta galla í þeim og millivíxl metin með
stefnuháðri FISH aðferð (CO-FISH).
Niðurstöður: Tíðni endatenginga milli litninga reynist marktækt meiri í
BRCA2 stökkbreyttum brjóstaæxlum. Þetta fæst staðfest með telomere-
FISH greiningu á BRCA2 arfblendnum brjóstafrumulínum þar sem
einnig koma fram brotgjarnir litningendar utan litninga. CO-FISH
greining sýnir fram á tíð millivíxl milli litningenda þar sem leiðandi
DNA þátturinn er ríkjandi, líkt og í ALT jákvæðum frumum.
Alyktanir: Niðurstöður um endatengingar litninga benda til þess að
BRCA2 prótínið hafi hlutverki að gegna við pökkun litningaenda.
Niðurstöður um tíð millivíxl milli litningaenda og vísbendingar um
telomer raðir utan litninga benda til þess að BRCA2 arfblendar frumur
noti að einhverju leyti ALT ferlið til að viðhalda litningaendum þrátt
fyrir telomerasa tjáningu. BRCA2 hefur því líklega einnig hlutverki að
gegna við bælingu á millivíxlum milli litningaenda.
E 195 Greiningar á DNA skemmdum af völdum útfjólublárra geisla
með tvívíðum rafdrætti
Bjarki Guðmundsson'Wendy Dankers1, Hans G. Þormar1-2, Jón Jóhannes
Jónssonu
'Lífefna- og sameindalíffræðistofu HÍ, 2Lífeind ehf., 3erfða- og sameindalæknisfræðideild
Landspítala
bjarkigu@hi.is
Inngangur: Geislun af völdum útfjólublás ljóss (UVA 315-400 nm og
UVB 290-315 nm) er ein helsta orsök húðkrabbameina. Þrjár algengustu
gerðir DNA skemmda af völdum UV geislunar eru cýklóbútan
pyrimídín tvennd (CPD), (6-4) ljósskemmd og Dewar skemmd en þær
eru allar basabreytingar og valda bognun á DNA sameindum. Við
prófuðum að nota tvívíðan rafdrátt til að greina skemmdir í flóknum
DNA sýnum og frumuræktum meðhöndluðum með UV geislum.
Efniviður og aðferðir: Hreinsað DNA var skorið með MboI og geislað
með UVB (5-30 J/cm2) í dropum á Petri skál. HeLa frumur voru einnig
UVB geislaðar (15-45 J/cm2), DNA var einangrað úr þeim og það skorið
með Mbol. Sýnin voru greind með tvívíðum þáttaháðum rafdrætti
(2D-SDE) og tvívíðum lögunarháðum rafdrætti (2D-CDE). Aval skorið
lambda DNA var meðhöndlað með UVA (44 J/cm2) og greint á sama
hátt.
Niðurstöður: UVB skemmt DNA færðist fyrir framan tvíþátta DNA
á 2D-CDE eins og vænta mátti því basaskemmdirnar valda bognun á
DNA sameindum. UVA geislun á lambda DNA olli einnig myndun búta
sem færðust fram fyrir boga af tvíþátta DNA með 2D-SDE. Greining á
UVB meðhöndluðu DNA með 2D-SDE sýndi hins vegar óvænt nýjan
DNA boga sem var staðsettur fyrir aftan bogann fyrir tvíþátta DNA.
Hlutfall aftari bogans jókst með auknum UVB skammti. Sami bogi sást f
erfðaefni fruma sem voru UVB geislaðar.
Ályktanir: 2D-SDE og 2D-CDE eru hentugar aðferðir til að greina DNA
skemmdir vegna UV geislunar. DNA boginn af völdum UVB geislunar
sem færist fyrir aftan tvíþátta DNA á 2D-SDE hegðar sér líkt og DNA
með A helix byggingu. Slíkri byggingarbreytingu hefur ekki verið lýst
áður. Hugsanlega valda basaskemmdir eða oxun dexóyríbósa í ríbósa
því að DNA myndi A helix. Verið er að kanna þessar tilgátur frekar.
E 196 Metýlering á Alu-röðum og stýrli MLH1-gens í
ristilkrabbameinsfrumum
Jing Fan1, Xiying Wang1, Dong Liu1, Siqing Fu1, Sigurður Ingvarsson2, Huiping
Chen1
'Dept. of Medical Genetics, Tongji Medical College, Huazhong University of Science and
Technology, Wuhan, Hubei, Kína, Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum og læknadeild HÍ
siguring@hi.is
Inngangur: Alu-endurteknar raðir í erfðamenginu eru taldar vera
miðstöðvar metýleringar og í eðlilegum frumum eru Alu-raðirnar
yfirmetýleraðar. Vísbendingar eru um að metýlering geti dreifst frá
slíkum miðstöðvum yfir á stýrilröð gena, einkum í æxlisfrumum. Afurð
MLHl-gens gegnir lykilhlutverki í mispörunarviðgerðum og þar með
við stöðugleika erfðamengisins. Metýlering á stýrilröð MLHl er algeng
í ákveðnum æxlisgerðum og veldur lækkaðri tjáningu á geninu. Ekki er
vitað hvemig þessi metýlering fer fram. Fyrri rannsóknir okkar benda til
að ákveðin MLHl arfgerð í -93 stöðu gensins hafi áhrif á metýleringuna.
Markmið núverandi rannsóknar er að varpa Ijósi á hvort metýlering á
þremur Alu-röðum innan MLHl-gensins eigi þátt í metýleringu á stýrli
sama gens.
Efniviður og aðferðir: Notuð var bisulfite raðgreining til að greina CpG
LÆKNAblaðið 2011/97 79