Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 123

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA H í
F Y L G I R I T 6 6
V 126 Tólf vikna styrktaræfingar auka heilsutengd lífsgæði hjá
öldruðum
Ólöf Guðný Geirsdóttir', Atli Arnarson1, Kristín Briem2, Alfons Ramel', Kristinn
Tómasson3, Inga Þórsdóttir1
'Rannsóknarstofu í næringarfræði, :námsbraut í sjúkraþjálfun HÍ, 3Vinnueftirlitinu
olofgg@landspitali.is
Inngangur: Ahrif styrktaræfinga á heilsutengd lífsgæði (HL) hafa lítið
verið skoðuð hjá öldruðum þrátt fyrir að ýmsar vísbendingar séu um
mikilvægi styrktaræfinga hvað varðar vöðvastyrk og vöðvamassa hjá
þessum aldurshópi. Meginmarkmið rannsóknarinnar var að skoða
áhrif styrktaræfinga á líkamsstyrk, líkamssamsetningu, hreyfifæmi og
heilsutengd lífsgæði hjá öldruðum. Okkar tilgáta var að styrktaræfingar
myndu auka vöðvastyrk og vöðvamassa og þar af leiðandi auka
hreyfihæfni og heilsutengd lífsgæði meðal aldraðra.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur (N = 237; 73,7±5,7 ára, 58,2%
konur) tóku þátt í 12 vikna íhlutun með styrktaræfinga (þrisvar sinnum
í viku; þrjú sett, sex til átta endurtekningar með 75-80% álagi miðað við
hámarksstyrk). Styrktaræfingamar vom þannig samsettar að aukning á
vöðvastyrk og vöðvamassa myndi eiga sér stað í stærstu vöðvahópum
líkamans. Líkamssamsetning, styrkur yfir hné, gripstyrkur, hreyfifærni
og heilsutengd lífsgæði voru mæld við upphaf og við lok íhlutunar.
Niðurstöður: Við lok íhlutunar höfðu 204 þátttakendur lokið 12 vikna
styrktaræfingum. Marktæk aukning varð á vöðvamassa (+0,8 kg,
P<0,01), styrk yfir hné (+53,5 N) og gripstyrk (+3,0 pund). Snerpa
(TUG-próf) jókst (-0,6 sek.) og gönguhraði jókst samkvæmt sex mínútna
gönguprófi (+33,6 m) auk þess sem heilsutengd lífsgæði jukust (+1,2
ein) að meðaltali fyrir alla þátttakendur (P<0,01). Breyting á gönguhraða
hafði jákvætt forspágildi á heilsutengd lífsgæði eftir 12 vikna íhlutun.
Ályktanir: Rannsóknin sýnir að 12 vikna íhlutun með styrktaræfingum
eykur marktækt vöðvamassa, vöðvastyrk, hreyfifærni og heilsutengd
lífsgæði meðal aldraðra. Ennfremur hefur hún leitt í ljós að breyting á
gönguhraða í sex mínútna gönguprófi hefur forspágildi fyrir breytingu á
heilsutengdum lífsgæðum. Því er mikilvægt að auka hlut styrktaræfinga
í hreyfingu aldraðra til að viðhalda styrk, hreyfihæfni og heilsutengdum
lífsgæðum en allir þessir þættir eru undirstaða þess að aldraðir séu
sjálfbjarga sem lengst.
V 127 Rof á hjarta eftir gangráðsísetningu. Tilfellaröð af Landspítala
Ingvar Þ. Sverrisson1, Halla Viðarsdóttir1, Gizur Gottskálksson2, Tómas
Guðbjartsson1-3
'Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2hjartadeild Landspítala, 3læknadeild HÍ
ingvarsv@landspitali.is
Inngangur: Tíðni alvarlegra fylgikvilla er lág eftir gangráðsísetningu.
Blæðingar og sýkingar eru þar efstar á blaði en einnig er þekkt að rof geti
komið á hjartavöðvann og gangráðsvíramir stungist út úr hjartanu. Um
er að ræða sjaldgæfan en hættulegan fylgikvilla. Lýst er fimm tilfellum
af Landspítala sem meðhöndluð voru á tveggja ára tímabili.
Efniviður og aðferðir: Safnað var upplýsingum um öll tilfelli þar sem
rof á hjarta hafði greinst með vissu eftir gangráðsísetningu á Landspítala
frá 1. jan. 2008 til 31. des. 2009. Farið var yfir sjúkraskrár og skráð
meðferð og afdrif sjúklinganna.
Niðurstöður: Fimm sjúklingar greindust á tímabilinu, einn árið 2008
og fjórir árið 2009. Á sama tímabili voru gerðar 389 nýísetningar á
gangráðum á Landspítala og komið fyrir samtals 700 gangráðsvímm.
Tíðni hjartarofs var því 0,7% fyrir hvern vír og 1,3% fyrir hverja
gangráðsísetningu. Meðalaldur sjúklinga með rof var 71 ár (51-84 ára),
þrjár konur og tveir karlar. Algengasta einkennið var brjóstverkur
og hafði enginn sjúklingur klár einkenni um bráða hjartaþröng
(tamponade). Greining var staðfest með TS (gated CT) eða ómskoðun
og greindust allir sjúklingarnir nema einn innan þriggja vikna frá
aðgerð (bil: einn sólarhringur - 33 mánuðir). Hjá þremur sjúklinganna
var gerður bringubeinsskurður, blóð tæmt úr gollurshúsi (mest 0,5
L), saumað yfir gatið og nýjum leiðslum komið fyrir. Hjá hinum
tveimur var vírinn dreginn á skurðstofu með vélindaómstýringu. Fjórir
sjúklingar lifðu af rofið og útskrifuðust, en 83 ára kona dó á gjörgæslu úr
lungnabólgu sem ekki tengdist gangráðsísetningunni.
Ályktanir; Rof á hjartavöðva eftir gangráðsísetningu er hættulegur
fylgikvilli sem getur valdið blæðingu inn í gollurshúsið. Fáar rannsóknir
eru til um tíðni þessa fylgikvilla og sömuleiðis hvaða meðferð sé
skynsamlegast að beita. Mikilvægt er að hafa rof á hjartavöðva í huga
hjá sjúklingum með brjóstverk eða lágþrýsting eftir gangráðsísetningu.
V 128 Gollurshússtrefjun. Sjúkratilfelli
Jón Þorkell Einarsson1, Ragnar Danielsen2, Ólafur Skúli Indriðason1, Tómas
Guðbjartsson3,4
'Nýma-, 2hjarta-, 3hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala, 4læknadeild HÍ
tomasgud@landspitali.is
Inngangur: Trefjagollurshús (constrictive pericarditis) er sjaldgæft
fyrirbæri þar sem gollurshúsið þrengir að hjartanu og hindrar
eðlilega fyllingu þess. Afleiðingin getur orðið hægri hjartabilun með
þróttleysi, mæði og bjúg. Trefjagollurshús má stundum rekja til sýkinga,
geislameðferðar eða asbestmengunar, en oft er orsökin óþekkt. Greining
getur verið snúin og töf orðið á réttri greiningu. Meðferð felst í því að
fjarlægja hluta gollurshússins með skurðaðgerð.
Tilfelli: Fimmtíu og átta ára pípulagningamaður leitaði á bráðamóttöku
Landspítala vegna þreytu og bjúgs á ganglimum, en hann hafði þyngst
um 30 kg. á tæpum mánuði. Á átta ára tímabili var hann nokkrum
sinnum lagður inn vegna svipaðra einkenna og voru þá meðal annars
gerðar rannsóknir á nýrum, hjarta og útlimabláæðum án þess að
skýring fengist á einkennum. Sýni úr fleiðru sýndu örvef en engar
asbestbreytingar. Við innlögn var mikill bjúgur á neðri hluta líkamans og
vó sjúklingurinn 160 kg. Hann fékk þvagræsilyf í æð. Hjartaómskoðun
sýndi skertan samdrátt á vinstri slegli og grun um aðþrengjandi
gollurshús. Á tölvusneiðmyndum og segulómun sást greinilega
þykknað gollurshús (4-5 mm). Við hægri og vinstri hjartaþræðingu
féllu þrýstingskúrfur beggja slegla saman í lagbili (kvaðratrótarteikn).
Meðalþrýstingur í lungnaslagæð mældist 21 mmHg og fleygþrýstingur
19 mmHg. Á fjórum vikum tókst að ná af honum bjúgnum og hann
var útskrifaður með háskammta þvagræsilyf. Hálfu ári síðar var
fremri hluti gollurhússins fjarlægður með skurðaðgerð. Aðgerðin gekk
vel en gollurshúsið reyndist glerhart og kalkað. Vefjaskoðun sýndi
ósérhæfða bólgu. Gangur eftir aðgerð var góður og samdráttur hjartans
á ómskoðun betri. Tæpum tveimur árum frá aðgerð er hann við góða
heilsu og útlimabjúgur og mæði að mestu leyti horfin á lágskammta
þvagræsilyfjameðferð.
Ályktanir: Þetta tilfelli sýnir hversu erfitt getur verið að greina
trefjagollurshús, þrátt fyrir dæmigerð einkenni og sjúkdómsteikn. Með
skurðaðgerð er hægt að lækna sjúkdóminn.
LÆKNAblaðið 2011/97 123