Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 89

XV VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 66
stoðkerfisverki séu í aukinni áhættu fyrir kvíða (LH karlar=l,88 (95%
ÖB=1,40-2,54); LH konur=l,71 (95% ÖB=1,37-2,13)), þunglyndi (LH
karlar=l,83 (95% ÖB=l,32-2,52); LH konur=l,73 (95% ÖB=1,37-2,19)) og
svefntruflunum (LH karlar=l,79 (95% ÖB=1,39-2,31); LH konur=l,67
(95% ÖB=l,36-2,04)). Fólk með langvinna stoðkerfisverki lýsir oftar
neikvæðum tilfinningum (LH karlar=3,30 (95% ÖB=2,11-5,17); LH
konur=2,88 (95% ÖB=l,95-4,26)) og stjórnleysi gagnvart lífsaðstæðum
sínum (LH karlar=2,26 (95% ÖB-1,37-3,72); LH konur=2,76 (95%
ÖB=l,96-3,88)) samanborið við fólk án langvinnra stoðkerfisverkja.
Ályktanir: Niðurstöður gefa vísbendingar um að langvinnir
stoðkerfisverkir hafi veruleg áhrif á lífsgæði og líðan fólks og hafi
þannig áhrif á möguleika fólks til þjóðfélagsþátttöku. Efla þarf skilning
meðferðaraðila á áhrifum langvinnra verkja á andlegar og líkamlegar
hömlur fólks.
V 20 Réttmæti norræns spurningalista við að meta hreyfingu
fuilorðinna á íslandi
Sigrún Hreiðarsdóttir, Rósa Ólafsdóttir, Svandís Sigurðardóttir, Þórarinn Sveinsson
Rannsóknarstofu í hreyfivísindum og Lífeðlisfræðistofnun heilbrigðisvísindasviði HÍ
thorasve@hi.is
Inngangur: Lítil hreyfing er talin einn af meginorsakaþáttum ofþyngdar
og aukinnar tíðni sjúkdóma hjá fullorðnum í hinum vestræna heimi. {júlí
2006 birti Norræna ráðherranefndin aðgerðaráætlun um bætt mataræði
og aukna líkamlega hreyfingu. Mikilvægur þáttur í aðgerðaráætluninni
er að þróa einfalda mælikvarða sem unnt er að nota til þess að fylgjast
með og bera saman þróun þyngdar, mataræðis og hreyfingar meðal íbúa
á Norðurlöndunum. Markmið þessarar rannsóknar er að meta réttmæti
spurninga um hreyfingu hjá fullorðnum.
Efni viður og aðferðir: Spurningalistar voru samdir á ensku af fulltrúaráði
skipuðu sérfræðingum í hreyfingu frá öllum Norðurlöndunum og
síðan þýddir á öll Norðurlandamálin. Óskað var eftir sjálfboðaliðum
á nokkrum vinnustöðum í þéttbýli og dreifbýli á íslandi til að taka
þátt í rannsókninni. Þegar þátttakendur höfðu haft hröðunarmæli á
sér í að minnsta kosti sjö daga var hringt í þá og spurningarnar lagðar
fyrir þá. Svör við spumingunum voru síðan borin saman við gögnin
af hröðunarmælunum með pöruðu t-prófi og Pearsons fylgnistuðlum.
Niðurstöður: Fullnægjandi gögnum skiluðu 59 einstaklingar.
Samkvæmt spumingalistunum hreyfðu einstaklingarnir sig af miðlungs
eða mikilli ákefð í 4,6 klst/viku að meðaltali (SF=4,7) en 1,1 klst/
viku (1,4) samkvæmt hröðunarmælinum (p<0,001). Fylgnin á milli
mæliaðferðanna var 0,30 (p=0,02). Þátttakendurnir hreyfðu sig hins
vegar af mikilli ákefð í 1,9 klst/viku (3,6) samkvæmt spurningunum en
0,2 klst/viku (0,5) samkvæmt hröðunarmælunum (p=0,001) og fylgnin
var 0,05 (p=0,68).
Ályktanir: Réttmæti spumingalistans fyrir miðlungs og meiri ákefð
er sambærilegt við það sem þekkist fyrir ítarlegri spurningarlista en
réttmæti spurningalistans við að meta hreyfingu af mikilli ákefð er
óásættanlegt.
V 21 Langtímaáhrif sex mánaða fjölþættrar þjálfunar á líkamlega
færni og lífsgæði eldri aldurshópa
Janus Guðlaugsson/Vilmundur Guðnason2J, Thor Aspelund21, Kristín
Siggeirsdóttir2, Anna Sigríður Ólafsdóttir’, Pálmi V. Jónsson3-4, Sigurbjörn Ámi
Arngrímsson1, Tamara B. Harris5, Erlingur Jóhannsson1
‘Rannsóknarstofu í íþrótta- og heilsufræðum HÍ, 2Hjartavernd, 3læknadeild og
'raunvísindadeild HI, 5öldrunarlækningadeild Landspítala,5 National Institute of Aging -
Intramural Research Program
Br1Jo@hi.is
Inngangur: Með hækkandi aldri dregur úr daglegri líkamlegri virkni
sem hefur neikvæð áhrif á hreyfifærni, líkamsþol og styrk. Regluleg
líkamleg hreyfing hefur aftur á móti fjölþættan heilsutengdan ávinning
fyrir eldri aldurshópa. Markmið rannsóknar var að meta áhrif sex
mánaða fjölþættrar þjálfunar á líkamssamsetningu, hreyfifærni, styrk,
þol, daglega líkamlega virkni (DLV) og heilsutengd lífsgæði (HL) hjá
eldri aldurshópum. Einnig var markmiðið að skoða áhrif þjálfunar sex
og 12 mánuðum eftir að íhlutunartímabili lauk.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur í þessari rannsókn voru
eldri einstaklingar, karlar og konur á aldrinum 72-92 ára, úr
Reykjavíkurrannsókn Hjartaverndar. Meðalaldur var 79,2±4,4 ár.
Þátttakendur í upphafi voru 114 en af þeim luku 98 við sex mánaða
þjálfun. íhlutun fólst í fjölþættri þjálfun með áherslu á daglega göngu
(þolþjálfun) og styrktarþjálfun tvisvar sinnum í viku. Þessi þjálfun var
studd af sjö fyrirlestrum, þremur um næringu og fjórum um heilsu og
líkamsbreytingar við öldrun.
Niðurstöður: Að lokinni sex mánaða þjálfun komu fram marktækar
breytingar (p<0,05) á hreyfifærni, styrk handa og fóta, gönguvegalengd
og daglegri líkamlegri virkni. Marktækar breytingar komu einnig fram á
líkamsþyngdarstuðli (BMI) (p<0,05) auk þess sem jákvæð breyting varð
á heilsutegndum lífsgæðum (p<0,05).
Sex mánuðum eftir að þjálfun lauk var enn marktækur munur (p<0,05)
á eftirtöldum prófum þegar þau voru borin saman við grunnmælingar:
BMI, SPPB-hreyfi-færni, 8-feta hreyfijafnvægi, styrkur í hnéréttu,
sex mínútna gönguprófi, DLV og HL hjá konum. Þessar marktæku
breytingar héldust einnig stöðugar 12 mánuðum eftir að þjálfunartíma
lauk fyrir utan styrk, DLV og HL. Einu ári eftir að sex mánaða
þjálfunartíma lauk tilkynnti helmingur þátttakenda um aukna þátttöku
í gönguþjálfun og um 40% í styrktarþjálfun.
Ályktanir: Reglubundin fjölþætt þrekþjálfun bætir hreyfifærni, styrk og
þol. DLV eykst, BMI færist til betri vegar og HL aukast. Sambærilegar
breytingar komu fram hjá konum og körlum. Einu og hálfu ári eftir
að þjálfun lauk mátti enn sjá þessi jákvæðu áhrif. Niðurstöður gefa til
kynna að vel hönnuð og skipulögð þjálfun, þar sem áherslan er ekki
síður á verkkunnáttu, færni og félagslega nálgun en á mælanlegan
árangur þjálfunar, getur viðhaldið og bætt líkamlega og sálfræðilega
þætti hjá eldri aldurshópum.
V 22 Sóragigt og naglbreytingar - Rannsókn á 1116 sjúklingum með
sóra og 1-6 ára eftirfylgni með þeim sem höfðu gigt
Þorvarður Jón Löve1-2, Jóhann Elí Guðjónsson3, Helgi Valdimarsson1'2, Bjöm Guðbjörnsson12
'Landspítala, 2læknadeild HÍ, 3University of Michigan
thorvardur@gmail. com
Inngangur: Sóragigt tengist húðsjúkdómnum sóra. Naglbreytingar
eru birtingarmynd sjúkdómsins og nagllos er tengt smáliðabólgum.
Um 15-50% sjúklinga með sóra hafa naglbreytingar en allt að
85% sóragigtarsjúklinga. Við rannsökuðum naglbreytingar meðal
sórasjúklinga og tengsl þeirra við sóragigt.
Efniviður og aðferðir: Við gerðum þversniðsrannsókn á tengslum
sóra og sóragigtar við naglbreytingar og fylgdum gigtarsjúklingunum
eftir. Fullorðnum einstaklingum meðal almennings með virkan sóra
var boðin þátttaka. Húð- og naglbreytingar voru skrásettar. HLA-C
arfgerð var mæld. Spurt var hvort gigtarlæknir hefði greint sjúklinginn
með sóragigt. Sóragigtarsjúklingunum var boðið aftur til skoðunar
einu itl sex árum síðar. Einþátta aðhvarfsgeiningu var notuð til þess að
meta tengsl húðbreytinga, naglbreytinga, og HLA-Cw06 vefjaflokkar
LÆKNAblaðið 2011/97 89