Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 69

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA H í
F Y L G I R I T 6 6
að auki samanstóð af framkvæmdastjórum hjúkrunar á stofnunum.
Viðtölin fóru fram í október og nóvember 2010.
Niðurstöður: Við frumgreiningu viðtalanna hafa komið fram nokkur
meginþemu. Þau eru meðal annars skortur á upplýsingum, biðin, óvissa
um framtíðina, stuðningur, að halda í vonina og sorg og sorgarviðbrögð.
Alyktanir: Ljóst er að hjúkrunarstjórnendur Kragasjúkrahúsanna hafa
staðið frammi fyrir mörgum og erfiðum vandamálum í starfi og upplifað
erfiðleika við að leysa þau. Við það bætast síðan önnur vandamál sem
starfsmenn upplifa vegna þeirrar kreppu sem fyrir er í þjóðfélaginu.
E 162 Notkun sjúkrahúsþjónustu eftir búsetu
Sigríður Haraldsdóttir12, Unnur A. Valdimarsdóttir', Sigurður Guðmundsson1-2
'Miðstöð í lýðheilsuvísindum, heitbrigðisvísindasviði HÍ, 2landlætoiisembættinu
sigridur.haraldsdottir@gmail.com
Inngangur: íslenska heilbrigðiskerfið er í stöðugri þróun, þar með talin
þjónusta sjúkrahúsa eða sjúkrasvið heilbrigðistofnana um allt land.
A árinu 2011 er ráðgert að draga verulega úr starfsemi sjúkrasviða
heilbrigðisstofnana á landsbyggðinni. Við skipulag heilbrigðisþjónustu
er mikilvægt að greina og skilja notkun hennar.
Markmið rannsóknar er að varpa ljósi á notkun sjúkrahúsþjónustu í
heilbrigðisumdæmum á Islandi og skilja að hve miklu leyti þörfum
íbúa hvers svæðis vegna sértækra heilsufarsvandamála er sinnt
af stofnunum innan svæðisins. Einnig að skilja hvort fjarlægð frá
heilbrigðisstofnun í heimaumdæmi íbúa hefur áhrif á notkun þeirra á
þjónustu stofnunarinnar.
Efniviður og aðferðir: Innlagnir á öll sjúkrahús eða sjúkrasvið
heilbrigðisstofnana í öllum heilbrigðisumdæmum eru kortlagðar
eftir búsetu. Til þess eru notuð gögn úr vistunarskrá sjúkrahúsa sem
er ein af heilbrigðisskrám landlæknis en skráin inniheldur tilteknar
upplýsingar um allar legur á sjúkrahúsum. Með lýsandi tölfræði
er varpað ljósi á hlutfall þjónustunnar sem sinnt er á sjúkrahúsum
innan heilbrigðisumdæmisins annars vegar og á sérgreinahúsunum
(Landspítala og Sjúkrahúsinu á Akureyri) hins vegar. Einnig er greint
hvaða sértæku heilsufarsvandamál eru helst send til innlagnar á
stofnanir utan heilbrigðisumdæmis.
Niðurstöður: Hlutfall innlagna sem sinnt er innan héraðs var nokkuð
breytilegt eftir heilbrigðisumdæmum en gjarnan öðru hvoru megin
við 50%. Á landsbyggðinni var hlutfallið hæst á Norðurlandi en
þar sinna sjúkrahúsin í umdæminu 83% lega sjúklinga í sínu svæði.
bá gefa gögn vísbendingar um að fjarlægð frá umdæmissjúkrahúsi
hafi áhrif það hvort þjónusta í héraðinu er notuð eða hvort farið er á
höfuðborgarsvæðið.
Ályktanir: Fyrstu niðurstöður gefa ákveðnar vísbendingar um að það
sé mismunandi að hve miklu leyti þörfum íbúa hvers svæðis varðandi
sjúkrahúslegur er sirmt af stofnunum innan umdæmis einstaklinga
E 163 Kynheilbrigðisþjónusta. Þróun mælitækis
Sóley S. Bender
Hjúkrunarfræðideild HÍ, Landspítala
ssb@hi.is
Inngangur: Mælitæki sem hafa verið notuð í erlendum rannsóknum
til að skoða viðhorf ungs fólks til kynheilbrigðisþjónustu hafa byggst á
handahófskenndum spurningum en ekki hugmyndafræðilegri nálgun.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að þróa mælitæki sem byggði á
hugmyndafræðilegum grunni.
Efniviður og aðferðir: Gerð var fræðileg úttekt á erlendum rannsóknum
um viðhorf ungs fólks til kynheilbrigðisþjónustu sem náði til áranna
1998-2008. Niðurstöður rannsóknanna voru flokkaðar eftir efni þeirra.
Fimm efnisflokkar voru greindir og var hver þeirra skilgreindur.
Efnisflokkamir voru aðgengi að þjónustu, skipulag þjónustunnar,
gæði þjónustunnar, mikilvægir aðilar og persónulegir þættir. Þróað
var mælitæki sem byggðist á þessum efnisflokkum. Lögð var fyrir
landskönnun vorið 2009 meðal ungs fólks 18-20 ára þar sem mælitækið
var prófað. Gerð var þáttagreining á 29 atriðum.
Niðurstöður: Þáttagreiningin leiddi í ljós fjóra þætti sem endurspegluðu
fjóra af fimm efnisflokkum sem greindir voru. Þetta voru gæði
þjónustunnar, mikilvægir aðilar, skipulag þjónustunnar og persónulegir
þættir. Tveir þættir voru með áreiðanleika (Cronbach's alfa) a0,70. Gæði
þjónustunnar samanstóð af 12 atriðum og var með hæstan áreiðanleika,
0,88. Hinir þættirnir byggðust á tveimur til fjórum atriðum.
Ályktanir: Þáttagreining studdi fjóra af flmm efnisflokkum sem
lagðir voru til grundvallar. Einn þátturinn kom best út en það var sá
þáttur er laut að gæðum þjónustunnar. I þessari gagnagreiningu voru
eingöngu greind atriði sem gætu stuðlað að notkun þjónustunnar en
ekki atriðum sem gætu dregið úr notkun hennar. Athyglisvert væri að
setja þetta tvennt saman. Þróun gagnreynds mælitækis sem byggist á
hugmyndafræðilegri nálgun er mikilvægt til að geta betur greint hvað
skiptir ungt fólk máli varðandi notkun kynheilbrigðisþjónustu.
E 164 Upplifun ungs fólks af kynheilbrigðisþjónustu
Sóley S. Bender
Hjúkrunarfræðideild HÍ, Landspítali
ssb@hi.is
Inngangur: Erlendar rannsóknir hafa sýnt fram á bæði jákvæð og
neikvæð viðhorf ungs fólks til kynheilbrigðisþjónustu. Hér á landi hefur
aðeins ein rannsókn verið gerð (2007) á upplifun ungs fólks af því að fara
á göngudeild húð- og kynsjúkdóma. Sú rannsókn byggði á einni tegund
kynheilbrigðisþjónustu.
Efniviður og aðferðir: Landskönnun á kynheilbrigðisþjónustu, sem
byggði á slembiúrtaki úr þjóðskrá, var gerð vorið 2009 meðal 2500
ungmenna af báðum kynjum sem voru á aldrinum 18-20 ára. Var
þátttakendum gefinn kostur á að skrá athugasemdir sínar um þá
kynheilbrigðisþjónustu sem þau höfðu notað. Um margvíslega
kynheilbrigðisþjónustu var að ræða. Skráð svör voru greind eftir
þemum.
Niðurstöður: Alls voru um 25% (n=260) þátttakenda sem gáfu skriflegar
upplýsingar um reynslu sína af þjónustunni. Svör þeirra voru greind í
þrjú meginþemu, það er persónulega þætti, fagmennsku og skipulag.
Ungt fólk upplifði ýmist mjög persónulega, fagmannlega, vel skipulagða
og góða þjónustu en einnig andstæðu þess. Þau lýsa til dæmis neikvæðri
upplifun af því að þjónustan sé óskipulögð og ópersónuleg þar sem ekki
er borin virðing fyrir þeim, litlar upplýsingar veittar, vandræðalegar
aðstæður, mæta fordómum og kuldalegri framkomu.
Ályktanir: Niðurstöður benda til þess að bæta megi fagmennsku og
ýmislegt verðandi skipulag þjónustunnar. Margt ungt fólk þarf að hafa
heilmikinn kjark til að leita sér kynheilbrigðisþjónustu, einkum í fyrstu
heimsókn og þeir sem yngri eru. Þegar þangað er komið er mikilvægt
að upplifa þjónustuna á jákvæðan hátt. Jákvæð reynsla byggir upp
einstaklinginn og stuðlar að kynheilbrigði hans.
LÆKNAblaðið 2011/97 69