Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Síða 38

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
hjúkrunarfræðinga. Markmið þessarar lýsandi rannsóknar var að skoða
samband starfsánægju hjúkrunarfræðinga við starfskröfur og væntingar
í starfi.
Efniviður og aðferðir: Þýði var hjúkrunarfræðingar starfandi á
skurðlækningasviði Landspítala (N=383), svörun var 49%. Gagna
var aflað í netkönnun sem fór fram í desember 2009 og janúar 2010.
Starfsánægjumælikvarði var notaðu til að mæla starfsánægju. Spurt
er um ánægju með 17 atriði á kvarða frá 5 (mjög ánægð/ur) -1 (mjög
óánægð/ur). Innra samræmi spurninganna var gott (Chronbachs
a=0,91). Væntingar í starfi voru metnar með fjórum spumingum og starfskrö-
fur með 15. Notast er við Pearsons fylgnipróf, dreifigreiningu og t-próf við
úrvinnslu.
Niðurstöður: Meðalstarfsánægja var 3,4 (±0,7). Starfsánægja mældist
meiri meðal hjúkrunarfræðinga sem töldu að hjúkrunin væri góð á þeir-
ra deild, að þekking þeirra nýttist í starfi, að þeir gætu forgangsraðað
tíma sínum út frá ástandi sjúklings, að starfskröfur væri í samræmi við
gildismat þeirra og að úrræði væru til staðar til að leysa vanda sjúklinga.
Niðurstöður sýna að starfsumhverfi sem styður við að hjúkrunarfræðin-
gar geti sinnt störfum sínum eykur á starfsánægju þeirra. Skoða þarf
starfsumhverfi á sviðinu með tilliti til þessara þátta.
E 64 Kynbundin breyting á tíðni greiningar fíknisjúkdóms meðal
inniliggjandi sjúklinga á geðdeildum
Steinn Steingrímsson1-2, Hanne Krage Carlsen2, Sigmundur Sigfússon3, Andrés
Magnússon1-2
’Geödejld Landspítala, 2Iæknadeild HÍ, 3geðdeild Sjúkrahússins á Akureyri
steinnstein@gmail.com
Inngangur: Áfengis- og vímuefnaneysla er alvarlegt heilsufarsvandamál
á Islandi, sem leiðir til ótímabærs dauða ungra einstaklinga og mikils
kostnaðar fyrir samfélagið ekki síst vegna álags á sjúkrahús og geðdeildir.
Mikill kynjamunur hefur verið á tíðni fíknisjúkdóma, sérstaklega hefur
áfengisneysla verið meiri hjá körlum. Markmið þessarar rannsóknar var
að greina breytíngar í fjölda innlagðra sjúklinga með fíknigreiningu yfir
27 ára tímabil með sérstakri áherslu á kynjahlutföll.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggir á tölum Hagstofu íslands
varðandi áfengissölu og gagnagrunni yfir allar innlagnir á geðdeildir á
Islandi síðastliðin 27 ár. Borinn var saman fjöldi innlagðra einstaklinga
með fíknisjúkdóms meðal karla og kvenna og hvort breyting á
kynjahlutfalli hefði átt sér stað. Til þess að vera skilgreindur með
fíknisjúkdóm í þessari rannsókn þurftí einstaklingur að fá greiningu
úr flokki geð- og atferlisraskana af völdum geðvirkra efna (samkvæmt
ICD-9 eða 10) á gefnu ári (tóbaksfíkn undanskilin).
Niðurstöður: Árleg áfengisneysla hreins vínanda jókst úr 4,3 í 7,5 lítra
á hvern einstakling yfir 15 ára aldri á rannsóknartímabilinu. Síðustu 27
ár hefur hlutfall innlagna vegna fíknisjúkdóma sífellt aukist á meðan að
innlagnir vegna annarra geðkvilla hafa hlutfallslega minnkað. Fyrir 27
árum síðan var kynjadreifing þeirra sem lögðust inn á geðdeild vegna
fíknisjúkdóma þrír karlar fyrir hverja konu, en nú er hlutfallið þrír
karlar fyrir hverjar tvær konur.
Ályktanir: Fíknisjúkdómar hafa orðið stöðugt algengari ástæða fyrir
innlögnum á geðdeildir. Aukin neysla kvenna skýrir að mestu leyti
þessa þróun og hefur kynjamunur minnkað á tímabilinu. Sennilega
skýrir breytt samfélagsleg staða kvenna mest þessa breytingu.
E 65 Hafa lögleg vanabindandi efni áhrif á vonleysi og sjálfskaða
hjá einstaklingum sem leita til heilsugæslunnar eða á göngudeild
geðsviðs?
Jón Áki Jensson1, Hafrún Kristjánsdóttir2, Jón Friðrik Sigurðsson1-2, Engilbert
Sigurðsson12
'Læknadeild, 2geðsvið Landspítala
engilbs@landspitali. is
Inngangur: Markmið þessarar rannsóknar er að kanna tengsl notkunar
áfengis og tóbaks við vonleysi og sjálfskaða hjá einstaklingum sem
leita til heilsugæslunnar vegna algengra tilfinningavandamála svo
sem þunglyndis og kvíða. Aðaltilgáta okkar var sú að regluleg notkun
áfengis yki líkur á vonleysi, sjálfsvígshugsunum og sjálfsskaða. Við
settum einnig fram þá tilgátu að reykingar hefðu ekki slík áhrif.
Efniviður og aðferðir: Urtakið (n=640) var valið með þeim hættí að
tveir þriðju komu inn í rannsóknina að tílvísun heilsugæslulækna á
höfuðborgarsvæðinu og þriðjungur kom að tílvísun göngudeildar
geðsviðs. Þessir einstaklingar höfðu þunglyndis- og/eða kvíðaeinkenni
og var vísað í hópmeðferð sem byggði á hugrænni atferlisnálgun.
Meðferðin varði í fimm vikur, tvo tíma í hvert skipti. Fyrir meðferð
og reglulega meðan á meðferðinni stóð voru notaðir staðlaðir
spumingalistar til að meta þunglyndis- og kvíðaeinkenni auk þess sem
lýðfræðilegum upplýsingum var safnað um þátttakendur.
Niðurstöður: Einstaklingar sem notuðu áfengi „alltaf" eða „oft" til að
minnka vanlíðan voru marktækt líklegri til að þjást af miklu vonleysi
en aðrir. Sama gilti um sjálfsvígshugsanir og sjálfsskaða. Þegar allir
sem reykja voru metnir án tíllits til áfengisneyslu fengust sambærilegar
niðurstöður nema varðandi sjálfsskaða, en þar voru tengslin tölfræðilega
ómarktæk. Tengslin við reykingar héldust áfram tölfræðilega marktæk
þrátt fyrir að einstaklingar sem notuðu áfengi reglulega væru ekki
teknir með, en voru sem fyrr ómarktæk varðandi sjálfsskaða.
Ályktanir: Samkvæmt þessum niðurstöðum virðast reykingar hafa
sambærileg tengsl við þekkta áhættuþætti sjálfsvíga og áfengi í þessu
þýði.
E 66 Rannsókn á aldursákvörðunum af tönnum
Sigríður Rósa Víðisdóttir, Svend Richter
Tannlækningastofnun, tannlæknadeild HÍ
srv2@hi.is
Inngangur: Ekki hefur fyrr verið gerð rannsókn hér á landi á tannþroska
íslenskra barna og ungmenna með tillití til aldursgreiningar út frá
tönnum. Rannsókn þessi mun gagnast íslenskum réttartannlæknum
við aldursgreiningar, öðrum tannlæknum og öðrum heilbrigðisstéttum
sem fjalla um þroska barna og ungmenna. Markmið rannsóknarinnar er
einnig að bera saman niðurstöður við sambærilegar erlendar rannsóknir
og kanna hvort þær aðferðir við aldursgreiningar, sem mest eru notaðar
á Vesturlöndum, gildi fyrir íslenskt þýði.
Efniviður og aðferðir: Þroskastig allra tanna, alls um 30 þúsund, var
rannsakað af breiðmyndum (orthophan röntgenmyndum) af 1.010
íslenskum börnum. Af þeim voru 37 útílokaðar. Úrtakið var 500 stúlkur
og 473 drengir á aldrinum 2-25 ára. Notuð voru þroskastig Havikko til
aldursákvörðunar. Gerð var forrannsókn (pilot study) á 100 myndum,
300 myndir voru skoðaðar bæði hægra og vinstra megin og 710 voru
skoðaðar aðeins hægra megin.
Niðurstöður: Stúlkur eru fyrr í tannþroska en drengir. Ekki reyndist
marktækur munur á tannþroska í hægri og vinstri hlið. Þroskastig tanna
í íslensku þýði virðist vera svipað og í öðrum vestrænum löndum.
38 LÆKNAblaðið 2011/97