Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Side 37

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
E 60 Líðan grunnskólakennara og mat á hegðun nemenda
Anna Dóra Steinþórsdóttir, Zuilma Gabríela Sigurðardóttir
Sálfræðideild Hí
zuilma@hi.is
Inngangur: Þessi rannsókn athugaði áhrifin af líðan kennara á mat
þeirra á hegðun nemenda sirrna. Þetta er mikilvæg spurning þar sem
mat kennara á hvað er eðlileg hegðun miðað við þroska og aldur
nemenda skiptir oft höfuðmáli þegar kemur að því að vísa nemanda
öl skólasálfræðings. Mikill meirihluti grunnskólakennara eru konur á
svipuðum aldri og rannsóknir sýna að þunglyndi er algengast.
Efniviður og aðferðir: Fjögur hundruð og þrettán kennarar (44%
stöðugilda grunnskólakertnara í Reykjavík) í 18 grunnskólum tóku
þátt í rannsókninni. Hver þátttakandi svaraði eftirfarandi listum:
Penn State Worry Questionnarie, Beck Anxiety Inventory®, Beck
Depression Inventory® og Spurningar um líðan og ánægju í starfi, en
sa Esti var saminn fyrir þessa rannsókn til að meta þætti á vinnustað
°g einkalífi sem gætu haft áhrif á líðan kennara í vinnu. Viðhorf
kennara til hegðunarvanda nemenda voru metin út frá svörun þeirra á
spurningum listans um hegðunarvanda og óhlýðni í kennslustundum
°g sú breyta notuð sem skilgreining á hegðunarvanda nemenda í
rannsókninni en hún byggir á huglægu mati kennara. Upplýsingar
um meðalaldur, meðaltekjur íbúa skólahverfanna og upplýsingar frá
þjónustumiðstöðvum um fjölda tilvísana frá viðkomandi skólum á
skólaárinu 2007 til 2008 voru fengnar.
Niðurstöður: Fylgni var milli líðanar grunnskólakennara við hvernig
þeir meta hegðun nemenda sinna. Þeir sem hafa meiri áhyggjur, kvíða
eða einkenni þunglyndis hafa tilhneigingu til að meta hegðunarvanda
nemenda meiri en þeir kennarar sem sýna minni einkenni vanlíðanar.
Alyktanir: Þegar bami er vísað til sálfræðings skóla ber að hafa í huga að
huglægt mat kennara á vanda nemandans er undir áhrifum kvíða, þunglyndis,
^’yggja og aimennrar líðanar kennarans.
^ 61 Kennsla á stöfum með aðferðum beinnar kennslu og þjálfun í
aðgreiningu
Kolbrún Ingibjörg Jónsdóttir, Zuilma Gabríela Sigurðardóttir
Sálfræðideild Hí
zuilma@hi.is
Inr>gangur: Lestrarörðugleikar koma fram strax á fyrsta ári grunnskóla
°g magnast eftir því sem á líður. Bein kennsla (direct instruction)
er árangursrík aðferð í lestri en hún er ekki notuð á fslandi, hvorki
V erðandi kennarar né sérkennarar læra um þessa aðferð. Stúlku í þriðja
bekk í grunnskóla á höfuðborgarsvæðinu sem var nánast ólæs var kennt
að lesa með þessari aðferð. Hertni var vísað til skólasálfræðings þar sem
serkennsla skilaði engu en hann gat ekki fundið sálfræðilegan vanda
að baki lestrarerfiðleikunum, því var ákveðið að prófa að nota beina
kennslu.
Efniviður og aðferðir: Þjálfunin fór fram á heimili stúlkunnar á sex
vikna tímabili, flesta daea vikurtnar í um tvær klukkustundir á dag.
Ap .* °
°-sntð með eftirfylgd var notað til að meta árangur kennslunnar.
Grunnfærni var metin fyrst til að sjá hvað þyrfti að byrja að kenna og
markmið voru sett. Handrit var notað til að kenna stafina og villur
'eiðréttar í hvert skipti. Stúlkunni var hrósað fyrir hverja rétta svörun en
einnig var notast við hvatningakerfi þar sem hún gat unnið sér til lítilla
Verðlauna þegar frammistaða hennar batnaði. Samræmismælingar á
rum- og fylgibreytum voru rúmlega 99%.
Niðurstöður: Þessi átta ára stúlka var nánast ólæs í byrjun þjálfunar þrátt
fyrir tvö ár £ sérkennslu. Lestur hennar var ekki mælanlegur í atkvæðum.
Með aðferðum beinnar kennslu og villulausri aðgreiningarþjálfun í 60
klukkustundir lærði hún nöfn og hljóð allra stafa, gat hljóðað út orð,
lærði að lesa setningar og einnig texta. Tvisvar á þessu ári hafa svo borist
fréttir um gífurlegar og áður óþekktar framfarir hjá stúlkunni, ekki
aðeins í lestri heldur í öllum öðrum greinum.
Ályktanir: Bein kennsla ætti að vera notuð við kennslu á íslandi, að
minnsta kosti fyrir þá sem lenda í erfiðleikum með að læra að lesa.
E 62 Heilsa og líðan eftir útskrift af gjörgæslu
Rannveig J. Jónasdóttir1'2, Lovísa Baldursdóttir2, Herdís Sveinsdóttir12
‘Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2skurðlækningasviði Landspítala
rannveij@iandspitaii.is
Inngangur: Lega sjúklinga á gjörgæslu vegna bráðra, alvarlegra
veikinda getur skert líkamlega, sálræna og félagslega heilsu, virkni og
vellíðan langvarandi. Markmið þessarar lýsandi þverskurðarrannsóknar
var að lýsa sjálfmetnum heilsutengdum lífsgæðum, einkennum
áfallastreituröskunar, minningum um legu á gjörgæslu, sjálfmetnu
heilsufari og félagslegum aðstæðum þremur til 15 mánuðum eftir
útskrift af gjörgæslu. Tilgangurinn er öflun þekkingar til að skipuleggja
þjónustu og sinna þörfum sem þessir sjúklingar kunna að hafa.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur (N=143) voru fullorðnir sjúklingar
sem höfðu legið á gjörgæsludeildum Landspítalans a72 klukkustundir
1. mars 2008 til 10. mars 2009. Sendur var spurningalisti með
mælitækjunum SF-36v2 (heilsutengd lífsgæði), IES-R (einkenni
áfallastreituröskunar) og ICU Memory Tool (minningar). Gögnum var
safnað um sjálfmetið heilsufar og félagslegar aðstæður með spurningum
rannsakanda.
Niðurstöður: Svarhlutfall var 50% (N=73) og meðalaldur svarenda
60,7±16,9 ár. Heilsutengd lífsgæði (líkamlegt hlutverk, félagsleg virkni,
tilfinningalegt hlutverk) voru marktækt minni þremur til 11 mánuðum
en 12 til 15 mánuðum eftir útskrift af gjörgæslu. Mikil einkenni
áfallastreituröskunar höfðu 29% og marktækt fleiri ranghugmyndir,
minningar um líðan úr legu á gjörgæslu og minni heilsutengd lífsgæði
(sálræn heilsa) en þeir sem höfðu lítil einkenni áfallastreituröskunar.
Tæpur helmingur taldi heilsu sína miklu eða dálitlu verri en sex
mánuðum fyrir innlögn á gjörgæslu. Vegna veikindanna unnu færri
Iaunaða vinnu utan heimilis en fyrir legu á gjörgæslu.
Ályktanir: Skerðing á líkamlegri, sálrænnri og félagslegri heilsu, virkni
og vellíðan sjúklinga sem legið hafa i a72 klukkustundir á gjörgæslu er
langvinn og ekki lokið 15 mánuðum frá útskrift þaðan.
E 63 Samband starfsánægju hjúkrunarfræðinga á
skurðlækningasviði Landspítala við starfskröfur og væntingar í starfi
Birna G. Flygenring1, Katrín Blöndal1-2, Herdís Sveinsdóttir1'2
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2skurðlækningasviði Landspítala
herdis@hi.is
Inngangur: Starfsánægja hjúkrunarfræðinga stuðlar að ánægju og öry-
ggi sjúklinga. Starfsánægja felur í sér neikvæðar og jákvæðar tilfinningar
starfsmanns til vinnu sinnar og geta komið fram vegna mats hans á
eða reynslu af vinnu. Þannig eru öll atriði starfsins, jafnt jákvæð sem
neikvæð, líkleg til að hafa áhrif á þróun starfsánægju. Rannsóknir hafa
sýnt fram á að hjúkrunarstarfið sjálft þar á meðal að fá tækifæri til að
sinna starfinu á árangursríkan hátt, samstarf við vinnufélaga, starfsandi
og viðurkenning frá stjórnendum hefur jákvæð áhrif á starfsánægju
LÆKNAblaðið 2011/97 37