Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 65

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
hjálpað þeim við ákvarðanatöku varðandi fæðinguna. Stór hluti þeirra
(79,66%) telur að fræðsla á námskeiðinu hafi hjálpað þeim að taka
ákvarðanir um bjargráð án lyfja í fæðingu, og nær sami fjöldi (75,21%)
telur að fræðslan hafi hjálpað þeim að taka ákvarðanir varðandi notkun
lyfja í fæðingu. Eingöngu 47,46% kvenna telja að fræðslan hafi hjálpað
þeim að taka ákvarðanir varðandi stellingar í fæðingu. Jákvæð fylgni
reyndist milli nokkurra þátta eftir þátttöku á námskeiði og svo eftir
fæðingu. Flestar konumar nýttu sér einhverskonar verkjadeyfingu,
algengast var glaðioft og þar á eftir mænurótardeyfing. Inngrip í
fæðingu var framkvæmt hjá 70,1% kvenna, 41,88% fékk hríðaörvandi lyf
og hjá 25,64% var gert belgjarof.
Alyktanir: Notagildi fæðingarfræðslu virðist fyrst og fremst hafa áhrif
á upplifun kvenna af fæðingunni en síður um val á verkjameðferð.
Skoða þarf áhrif fæðingarfræðslu á sjálfstraust kvenna með því að meta
sjálfstraust fyrir og eftir fæðingarfræðsluinngrip. Jafnframt þarf að
rannsaka frekar ákvarðantöku um val á verkjameðferð hjá konum sem
annars vegar fara í skipulagða fæðingafræðslu og hinsvegar þeim sem
ekki þiggja slíka fræðslu.
E 150 Er hægt að viðhalda bættri líðan kvenna með tíð
þunglyndiseinkenni eftir fæðingu ári eftir að netnámskeiði fyrir
hjúkrunarfræðinga sem meðferðaraðila lýkur?
Marga Thome', Brynja Örlygsdóttir', Bjarki Elvarsson2
‘Hjúkrunarfræðideild, Hölfræðimiðstöð HÍ
marga@hi.is
Inngangur: Endurmenntun heilsugæsluhjúkrunarfræðinga er talin
lykilatriði til að draga úr vanlíðan kvenna eftir fæðingu bams. Með
rannsókninni Efling geðheilsu eftir barnsburð (2001-2005) var kannað: 1)
hvort líðan kvenna sem upplifðu vanlíðan eftir fæðingu batni eftir að
hafa fengið meðferð frá heilsugæsluhjúkrunarfræðingum sem höfðu
farið á netnámskeiðið Geðvernd eftir fæðingu og 2) hvort meðferð
heilsugæsluhjúkrunarfræðinga beri árangur þó að ár sé liðið frá því að
þær sóttu netnámskeiðið.
Efniviður og aðferðir: Notast var við tilraunasnið þar sem 16
heilsugæslustöðvar tóku þátt á landsvísu, og var þeim skipt í meðferðar-
(n=12), samanburðar- (n=13) og eldri tilraunastöðvar (n=15). Eingöngu
hjúkrunarfræðingar á meðferðarstöðvum sóttu netnámskeiðið. Konum
var boðin þátttaka í rannsókninni ef þær fengu gildið 12 eða hærra á
Edinborgar-þunglyndiskvarðanum (EPDS) níu vikum eftir bamsburð.
Foreldrastreita, þreyta, þunglyndiseinkenni og fleira var einnig skoðað.
Niðurstöður: Af 141 konu sem fékk 12 stig og meira á EPDS
samþykktu 103 þátttöku. Þær dreifðust jafnt í hópa á meðferðar- og
samanburðarstöðvum (n=39) og n=25 á eldri meðferðastöðvum.
Gagnasöfnun reyndist viðunandi níu og 15 vikum eftir barnsburð
hjá öllum hópum, en mikið affall varð á eldri meðferðastöðvum
á 24. viku. í byrjun rannsóknar greindist enginn munur á
þunglyndiseinkennum, streitu né þreytu á milli hópanna. Hins vegar
minnkuðu þunglyndiseinkenni kvenna í meðferðahópi marktækt
miðað við samanburðarhóp frá níundu til 24. viku. Enginn marktækur
munur greindist milli kvenna í samanburðahópi og í hópi eldri
meðferðarstöðva.
Ályktanir: Aukin þekking hjúkrunarfræðinga á meðferðarstöðvum
hafði tilætluð áhrif þar sem þar dróg marktækt úr þunglyndiseinkennum
°g árangurinn því háður þekkingu þeirra. Hinsvegar er ekki hægt
að álykta að árangurinn viðhaldist ári eftir að netnámskeiðinu lýkur.
Skýringar á því eru annarsvegar að þekkingin staldri stutt við eða að
skortur á gögnum fyrir eldri meðferðastöðvar á 24. viku hafi verið of
mikið til að geta sýnt fram á að árangur menntunar vari.
E 151 Fjölskyldumiðuð hjúkrunarmeðferð við vanlíðan á meðgöngu
Stefanía B. Amardóttir1, Marga Thome2
'Þróunarstofu Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, 2hjúkrunarfæðideild HÍ
stefarQhi.is
Inngangur: Geðheilsuvandi, svo sem kvíði og þunglyndi, er ekki síður
algengur á meðgöngu en eftir fæðingu. í meðgönguvernd, Heilsugæslu
höfuðborgasvæðisins, er hluta kvenna sem finnur fyrir vanlíðan á
meðgöngu vísað í fjölskyldumiðaða hjúkrunarmeðferð. Ekki er vitað
hvort sú meðferð bæti líðan kvenna og því var gerð matsrannsókn frá
nóvember 2007 til október 2009.
Efniviður og aðferðir: Úrtakið er konur á öðru eða þriðja
misseri meðgöngu, sem hafa lýst vanlíðan sinni við Ijósmóður í
meðgönguvernd, og maki þeirra. Notast var við aðlagað tilraunarsnið
fyrir einn hóp með mælingum fyrir og í lok meðferðar á pari á
þunglyndiseinkennum (Edinborgar-þunglyndiskvarða=EDS), kvíða
(trait/state inventory=STAI,), sjálfsmynd (Self-esteem scale=RSES)
og gæðum samskipta (Dyadic assessment scale=DAS). Meðferðin er
veitt af hjúkrunarfræðingi á heimili þátttakenda og er fólgin í fjórum
samtölum og nær til konunnar og maka hennar. Hún er byggð á
Calgary-líkani um fjölskylduhjúkrun, sem byggir á fjölskyldumati
(CFAM), fjölskyldumeðferð (CFIM) og líkani um lífssýn til sjúkdóma
(IBM). Markmið meðferðarinnar er að bæta líðan pars, styrkja
sjálfsmynd, auka skilning/þekkingu á aðstæðum og að bæta samskipti
í parsambandinu.
Niðurstöður: Sextíu fjölskyldur völdust í úrtakið og 47 pör skiluðu
gögnum fyrir og eftir meðferð. I upphafi var marktækur munur á
pörum samkvæmt EDS, STAI, RSES and DAS, þar sem konum leið mun
verr en feðrum. Bati var hins vegar marktækur fyrir bæði verðandi
mæður og feður í lok meðferðar á öllum kvörðunum.
Ályktanir: Fjölskyldumiðuð hjúkrunarmeðferð á meðgöngutíma
gagnast verðandi foreldrum. Betri líðan pars er líkleg til að bæta
tjáskipti, skilning og stuðning milli verðandi foreldra.
E 152 Áhrif vatnsútdrátta af horblöðku og vallhumli á þroska
angafrumna og getu þeirra til að ræsa ósamgena CD4* T frumur in
vitro
Guðbjörg Jónsdóttir''2-’, Ingibjörg Harðardóttir3, Sesselja Ómarsdóttir1, Arnór
Víkingsson', Jóna FreysdóttirUJ
’Rannsóknastofu í gigtsjúkdómum og ’ónæmisfræðideild Landspítala, ’læknadeild og
4lyfjafræðideild HÍ
jonaf@landspitali.is
Inngangur: Horblaðka og vallhumall hafa verið notuð i
alþýðulækningum í aldaraðir og eru talin hafa góð áhrif á ýmsa
sjúkdóma, meðal annars gigt. Áhrif þessara plantna á ónæmiskerfið
hafa hins vegar lítið verið rannsökuð og engin gögn eru til um áhrif
þeirra á angafrumur, sem gegna veigamiklu stjórnunarhlutverki í
ónæmiskerfinu.
Efniviður og aðferðir: CD14‘ mónócýtar úr mönnum voru ræktaðir
í sjö daga með IL-4 og GM-CSF til að sérhæfa þá í angafrumur.
Angafrumurnar voru síðan ræktaðar með IL-lþ, TNF-ct og LPS í tvo
daga með eða án vatnsútdrátta af horblöðku og vallhumli í nokkrum
LÆKNAblaðið 2011/97 65