Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 31

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
en áður hefur verið talið. Tilgangur rannsóknarinnar var að fá innsýn
i reynslu fólks með alvarlegan sóra og sóragigt er hefur verið í
meðhöndlun með infliximab (Remicade®).
Efniviður og aðferðir: Rannsóknaraðferðin var eigindleg, byggð á
túlkandi fyrirbærafræði. Úrtakið var þægindavalið, fjórar konur og þrír
karlar á aldrinum 27-45 ára er voru í reglulegri lyfjameðferð á sex til átta
vikna fresti. Gagnasöfnun fór fram með tveimur viðtölum við hvern
þátttakanda. Gögnin voru greind samkvæmt aðferð van Manen.
Niðurstöður: Alvarleiki sjúkdómsins var mjög mikill tii margra ára og
það tímabil einkenndist af skömm, uppgjöf, hjálparleysi og vonleysi.
Algjör viðsnúningur varð hjá þátttakendum þegar meðhöndlun hófst
með infliximab (Remicade®). Eftirfarandi grunnlífsþemu voru greind:
Lifað rými er fól í sér: a) öryggið í einangruninni og b) frelsið er kom
með meðferðinni. Lifaður tími sem vísar til: a) lengi vel var það bara
sjúkdómurinn, b) engu að tapa, c) kapphlaup við tímann og d) áhyggjur
af framtíð. Lifuð tengsl er fólu í sér: a) skömm og feluleik, b) erfiðleika við
tengslamyndun og c) samskiptin í Völundarhúsinu. Ltkami í reynd sem
endurspeglaðist í: a) sjúkdómurinn tók alla stjórn b) ólýsanlegt álag og
c) Líflínan-Iyfjameðferðin.
Alyktanir: Þróa þarf samfellda, fjölskyldumiðaða og heildræna
hjúkrunarþjónustu með þverfaglegri samvinnu við aðrar heilbrigðis-
stettir í þeim tilgangi að auka öryggi og bæta lífsgæði þessara sjúklinga.
E 42 Um sundmannakláða í Landmannalaugum og árangur aðgerða
til að stemma þar stigu við útbrotum eða flakki blóðagða í líkama
baðgesta
karl Skírnisson
Tllraunastöð Hí í meinafræði að Keidum
kartsk@hi.is
Inngangur: Sundlirfur blóðagða (Schistosomatidae) á íslandi fjölga
sér kynlaust í vatnabobbanum Radix peregra, fullorðnar lifa þær í
andfuglum. í vatni smjúga lirfurnar auðveldlega í gegnum húð manna.
Annað hvort stöðvar ónæmiskerfið frekari för (kláðabóla myndast eftir
hverja lirfu) eða þá að lirfurnar komast inn í líkamann. Sýkingartilraunir
a músum hafa sýnt að flestar lirfur sem komast inn í líkama spendýra
drepast fljótlega, sumar geta þó lifað vikum saman en þroskun
verður óeðlileg. Tvenns konar fuglablóðögður eru kunnar hér á landi:
iðraögður eru algengari (margar tegundir, lifa inni í bláæðum í vegg
þarmanna) en hin gerðin, nasaagða, ferðast eftir út- og miðtaugakerfi
hýsilsins á áfangastaðinn sem er nefhol. Á leiðinni þangað (þær smjúga
°ftast í gegnum sundfitin) éta ormarnir taugavefinn sér til vaxtar og
viðurværis. Staðfest er að svipað á sér stað í músum, einkum þegar
srnitað er með mörgum lirfum. í erindinu verður farið yfir rannsóknir á
luglablóðögðum og sundmannakláða í Landmannalaugum, fjölsóttasta
náttúrulega baðstað landsins.
Efniviður og aðferðir: Frá árinu 2003 hefur blóðagða verið leitað í
23 stokköndum, þremur urtöndum, þremur duggöndum og 1802
vatnabobbum frá Landmannalaugum og tugir baðgesta hafa veitt
upplýsingar um sundmannakláða.
Niðurstöður: Allar stokkendurnar voru smitaðar af nasaögðunni T.
rcgenti, 70% voru með iðraögðuna T. franki. Báðar ögðutegundirnar
fundust í duggöndunum en urtendurnar reyndust ósmitaðar. Sumarið
2010 var komið í veg fyrir varp og ungauppeldi anda á svæðinu. Tók þá
uær alveg fyrir sundmannakláða.
A,yktanir: Hægt er að rjúfa lífsferil fuglablóðagða í Landmannalaugum
°8 koma þannig í veg fyrir að tugþúsundir manna fái þar kláðabólur,
eða eigi á hættu að fuglablóðögður flakki tímabundið um h'kamannn
með ókunnum afleiðingum.
E 43 Atýpískir Spitz nevi á íslandi 1988-2008
Anna Margrét Jónsdóttir', Bjarni A. Agnarsson1-2
’Rannsóknarstofu í meinafræði Landspítala, 2læknadeild HÍ
bjarniaa@landspitali. is
Inngangur: Árið 1948 lýsti Sophie Spitz húðmeini í börnum og ungu
fólki sem við smásjárskoðun líktist sortuæxli, en sem engu að síður
virtist oftast hafa góðkynja hegðun. Hefur þetta mein síðan verið kennt
við hana og nefnt Spitz nevus. Síðar hefur verið lýst meini sem kallað
hefur verið atýpískur Spitz nevus, en staða þess hvað varðar hegðun
er ekki ljós og getur verið erfitt að greina þessi mein frá sortuæxlum.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða öll slík mein greind á
Islandi á 20 ára tímabili og kanna afdrif sjúklinganna.
Efniviður og aðferðir: Sjúklingar greindir á íslandi 1988-2008 voru
fundnir með tölvuleit í gagnagrunnum vefjarannsóknastofa á íslandi.
Einnig var athugað hvort endutekin aðgerð hefði verið gerð í kjölfar
greiningar og athugað hvort sjúklingar hefðu síðar fengið endurkomu
meinsins, sortuæxli eða meinvörp.
Niðurstöður: Alls greindust 97 sjúklingar á tímabilinu (karlar/konur:
1/9). Meðalaldur var 28 ár (aldursbil 8-64 ár). Langflest meinin í konum
greindust á neðri útlim (79%) en algengasta staðsetning meinsins í
körlum var á bol (29%). Skurðbrúnir voru metnar fríar hjá 66% sjúklinga,
en endurtekin aðgerð í því skyni að fá fram víðari skurðbrún var
framkvæmd í 57% tilfella. Enginn af þessum sjúklingum hefur fengið
endurkomu meinsins, sortuæxli eða meinvörp.
Ályktanir: Þau mein sem greind voru sem atýpískir Spitz nevi á íslandi
á rannsóknatímabilinu hafa í engu tilfelli hegðað sér á illkynja hátt.
Þessar niðurstöður benda til að atýpískir Spitz nevi séu líffræðilega
góðkynja mein.
E 44 Tengsl lófakreppusjúkdóms og iljahnúta
Kristján G. Guðmundsson', Þorbjörn Jónsson2, Reynir Arngrímsson3
’Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins í Glæsibæ, 2Blóðbankanum, 3lífefna- og
sameindalíffræðisviði læknadeildar og erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala
kristgud@simnet. is
Inngangur: Iljahnútar (fibromatosis plantaris, Morbus Ledderhose)
einkennast af bandvefshnútamyndvm í sinabreiðu ilja (fascia plantaris).
Hnútarnir framkalla sársauka í fótum en geta einnig valdið kreppu á
tám. Fremur lítið er vitað um sjúkdóminn og tiltölulega fáum tilfellum
hefur verið lýst. Lófakreppusjúkdómur (Dupuytren's contracture)
einkennist af bandvefshnútum og strengjum í lófum og vefjameinafræði
lófakreppu og iljahnúta er hin sama. Markmið þessarar rannsóknar var
að kanna samband lófakreppu og iljahnúta meðal íslenskra karla.
Efniviður og aðferðir: Þessi rannsókn er angi af upphaflegri
hóprannsókn Hjartaverndar. Körlum (n=122) sem greinst höfðu með
lófakreppusjúkdóm var boðið að taka þátt í framhaldsrannsókn ásamt
pöruðum samanburðarhópi (n=122). Af þessum 244 körlum sem boðið
var til rannsóknar mættu 193 (79%) til skoðunar. Allir voru skoðaðir
með tilliti til einkenna um lófakreppusjúkdóm í höndum og með tilliti
til hnúta í iljum. Spurt var um ýmsa faraldsfræðilega þætti sem tengdir
hafa verið báðum sjúkdómunum.
Niðurstöður: Samtals reyndust 18 hafa iljahnúta og allir höfðu þeir líka
lófakreppu í höndum. Tíðni iljahnúta hjá þeim sem voru með lófakreppu
LÆKNAblaðið 2011/97 31