Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Blaðsíða 126

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
m. a. s. tekin orðrétt upp úr greininni. Þannig er um stagl bóndans um að aðal-
atriðið sé að hafa nóg handa kindunum og kvörtun gömlu konunnar undan
mjólkurleysinu: „Eg með.alla mjólkurílaungunina ...“ (105).
Eitt skoplegasta atriðið í „Skammdegisnótt í Jökuldalsheiði“ er lýsingin á
hugleiðingum heiðabændanna um Grænland og kosti þess, í tilefni af merki-
legri ritgerð í blaðinu Hæni á Seyðisfirði, „þar sem því var haldið fram, að
Grænland væri auðugasta og frjósamasta land í heimi“ (18). En í Heiðinni
hefur verið gert svolítið meira úr þessu atriði. M. a. er höfundur ritgerðarinn-
ar nefndur sem „prófastur eða prófessor eða biskup eða eitthvað þessháttar, að
nafni Jón Dúason“ (24). Þetta er engan veginn út í bláinn. Einmitt í september
1926 flutti Hænir tvær langar greinar um Grænland eftir Jón Dúason, bæði um
eignarrétt íslendinga til þessa lands og um kosti þess fyrir búskap. í síðari
greininni, „Hvað eigum við með Grænland að gera?“, sem birtist 25. septem-
ber, gerist höfundur næstum því ljóðrænn, þegar hann lýsir náttúruauðæfum
Grænlands:
Má segja að landið beri nafn sitt með réttu, því þar inni í fjörðunum er landið alt vafið
hnéhárri eða mjaðmarhárri gróðurbreiðu. Þama eru einhver hin ágætustu beitilönd sem til
eru á Norðurlöndum. Inni í fjörðum á Grænlandi, geta gengið margar miljónir af sauðfé,
hreindýrum og moskusuxum sjálfala allan veturinn. Vilt sauðfé gengur nú úti í Eystribygð,
og kýrnar á Görðum (30—40) ganga úti hartnær allan veturinn.
„Hvað eiga íslenzkir bœndasynir að gera við Grœnland?“ spyr höfundur og
svarar sjálfur: „Fátæklingurinn á íslandi þarf ekki annað en að flytja sig
nokkrar mílur í vestur og slá eign sinni á land, á eigendalausar auðsuppsprett-
ur náttúrunnar, til þess að verða auðugur og sjálfbjarga maður.“
Eins og menn sjá af þessum tilvitnunum, er „grænlandsþátturinn“ í Heið-
inni ekki allt of ýktur. Halldór hafði megna óbeit á þessum grænlandsáróðri,
en hann virðist hafa skoðað hann sem nokkurskonar föndur afturhaldssamra
manna við alvarleg þjóðfélagsmál. Á einum stað í „Raflýsing sveitanna“, 17.
marz, dregur hann þessa andstæðinga sína sundur í háði:
Grænland! segja stássstofumennirnir og þjóðemishetjurnar. Þar er framtíðin! Hrjáða
annesjabarn! Dóttir afdalanna! Sonur heiðarinnar! Farið þið til Grænlands! Við eigum
það samkvæmt gömlum skilrfkjum.
Þeir skrifa út hvern einasta salernispappír, sem þeir ná til, og sanna það svart á hvítu,
að við eigum Grænland. Við eigum að stofna þar nýlendu og verða stórveldi! Rétt eins og
ísland væri of lítið handa þessum fáu hræðum hér! — Rétt eins og standi ekki á sama,
hver á Grænland! Eigi guð ekki Grænland, má grefillinn eiga það! — Hversu fáránlegt,
meðan bylting er í aðsigi í hverju einasta þjóðfélagi, að heyra einhverja vera svo aftur úr
að rífast út úr því, hver eigi lönd, og sanna eitthvað með lagabókstaf og skilríkjum! Auð-
316