Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Blaðsíða 93

HEIÐIN
Guðmundur bóndi geldur leigu til prestsins, því að bærinn er kirkjueign.
Um bónda þennan er sagt,
aS hann hefði stolið kindum fyrstu árin, en menn höfðu það ekki í hámælum, því síður að
nokkur gæfi um að kæra, því sveitamenn eru ekki náttúraðir fyrir sakamál. En þessu hætti
og héldu sumir að presturinn hefði átt einmæli við heiðabóndann. 2
Guðmundur er „fjármaður að náttúrufari“ (2). Hann lifir „fyrir kindur
sínar og annara eins og listamaður, sem lifir fyrir list sína og annara“ (3).
Aftur á móti er hann lítið gefinn fyrir kýr. Hann hefur átt kú í nokkur ár —
það var „mjög einmana kýr“ —, en drap hana. „Hann leit á kúna eins og af-
ætu, sem hafði heyið af kindunum. Það er mest um vert að hafa nóg handa
kindunum, sagði hann.“ Þegar honum er brigzlað um að „drepa fólkið sitt úr
næríngarskorti“, þá svarar hann: „Fari það í djöful sem búskapurinn í heið-
inni þolir kú. Aðalatriðið er að hafa nóg handa kindunum.“ (3) Þetta sjónar-
mið birtist aftur í niðurlagsorðum kaflans eins og viðlag: „Huh. Fólkið! sagði
Guðmundur Guðmundsson í Sumarheiði. Ekki nema það þó! Fólkið! Ég hélt
það gerði nú minst til með fólkið meðan kindurnar hafa nóg.“ (5)
Hjá þessurn framleiðanda dilkakjöts er kjöt sjaldséður réttur:
Bæri við að kjöt væri á borð borið var það venjulega af ólseigum gamalám. Guðmundur
Guðmundsson lagði stoltur inn dilka sína í kaupstaðnum og tók út í staðinn rúgmjöl, tros
og meðöl frá lækninum. Aðalviðurværið í heiðinni var skemdur fiskur, illa bakað brauð,
tólg, útlendar kartöflur, kaffi og súr blóðmör. 4
Ekki kærir bóndinn sig heldur um silungsveiði, þó að hérumbil fimmtán kíló-
metrum vestar í heiðinni séu „tvö vötn krökk af silúngi“. Þegar honum er bent
á þennan nægtabrunn, verður svar hans: „0 djöfullinn. Það eru ekki annað
en öfuguggar. Eitrað helvítis illfiski, hverju sem þeir kunna að ljúga, strák-
arnir á prestssetrinu.“ (4)
Annar kafli (bls. 5—14). — Guðmundur yngri Guðmundsson er „ekki að
sama skapi náttúraður fyrir kindur“ og faðir hans, heldur „fremur ratalegur
við fé“. Áhugamál hans eru önnur:
Hann hafði árum saman verið hneigður til huldufólkstrúar, því eina bókin á bænum, utan
sálmabókarinnar, vóru álfasögumar. Á þessa bók hafði móðir hans kent honum að stafa.
Amma hans hafði séð huldufólk vestur í Meðallandi og þekt tvær konur í uppvexti sínum,
sem geingið höfðu í kletta. Hún kunni yfir hundrað sögur um ljós í klettum og dularfullan
saung. Dreinginn dreymdi árum saman um að gánga í kletta. Hann var oft að lóna kríngum
klettana í heiðinni; á kvöldin skygndist hann eftir undarlegum ljósum, á sunnudögum
283