Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Blaðsíða 135

VÍSUR OG VÍSNASÖFNUN
menn enn að taka undir, ekki aðeins
lög í útvarpi heldur einkum grunntón
alls íslenzks menningarlífs: lj óðrækt-
ina, framsetningarhæfnina, hag-
mælskuna, sem til þessa dags hefur
bætt mest íslenzkar byggðir allt síðan
Egill Skallagrímsson kvað og hélt á
lofti æskuvísu sinni um andaregg og
kufunga.
Nú er oft rætt um list ýmissar teg-
undar, jafnvel klessulist. Kunnugt er
einnig orðið gervimálari og er for-
liður þess víðar látandi. En til þess að
sleppa við þá vafasömu prýði framan
við starfsheiti sitt þurfa menn að læra,
læra mikið. Málari hefur t. d. aldrei
neinn fæðzt né annar listamaður. Allt
það kyn er til orðið við strangt upp-
eldi til viðbótar þeirri eðlisgáfu, sem
erfðirnar höfðu í blóðið gefið, og
þetta hagyrðingabæli, sem ísland hef-
ur talið verið, verður ekki svo lengur
en á meðan vísnagerðin er stunduð,
æfð engu síður en knattspyrna, vísan
eða smákvæðið þrautræktað, ljóðið,
sem er svo stutt að lintækur barnshug-
ur getur leikið sér með það og hamp-
að því, og rímið: söngur hins söng-
raddarlausa, er hert og stælt unz kveð-
ur við.
En með náttúrugreind og slíkt upp-
eldi að farnesti getur líka höfundar-
efnið gengið til kappleiks um fremd-
ina þá að gleðja bezt eða refsa ræki-
legast þjóð og umhverfi, sem sé orðið
til nota sem maður og listamaður.
Við íslendingar erum vopnlaus
þjóð að sögn. Eitt sinn segir þó sagan
að forfeðrum okkar hafi — sem heild
— runnið í skap við erlendan þjóð-
höfðingja. Þá var gripið til vopna —
vopnanna þeirra, sem enn eigum við
— vísnanna og ort um konunginn níð-
vísa fyrir nef hvert á íslandi. Hugs-
um okkur að þá hefði einhver Ari eða
Snorri safnað kviðlingunum öllum og
nú fyndist pakkinn. Skyldi ekki koma
handagangur hj á fleirum en málfræð-
ingum einum — að ná í það safn og
kynnast því?
Jafnvel Danir kynnu að vilja eiga
það til viðbótar við Árnasafn.
Sá kveðskapur er nú samt löngu
týndur og mun aldrei finnast, en enn
er ort á íslandi og það geðslegar en
svo, hver sem hirðir.
Víða, einkum til sveita, er enn svo,
að vísufær maður er til á hverju heim-
ili og sums staðar eru allir hagorðir.
Ef óttast þyrfti um nokkurn samstæð-
an flokk manna að skorta kynni hann
andlega fimi til að klambra saman
stöku, yrði það efalaust yngra fólkið.
Þetta kann að vera fagnaðarboð-
skapur þeim til handa, sem lítt unna
ljóðum, en öðrum er það harmsaga.
Allt það, sem hefur að þessu haldið
við íslenzku þjóðlífi, svo illt eða gott
sem það nú er, byggist á bókmennt-
um okkar: ljóðum og lausu máli.
Snorri hefði aldrei Heimskringlu
skrifað, hvað þá Eddu, hefði hann
ekki ungur maður „agað mál sitt við
stuðlanna þrískiptu grein“; Jónas
325