Tímarit Máls og menningar - 01.11.1955, Blaðsíða 10

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
hluta af landi voru, byggir þar stóra borg,
hefur byggt þar einn af stærstu herna'ð'ar-
flugvöllum heimsins og heftir hér fjölmennt
setulið. Um fjölda setnliðsins hefur að vísu
hvorki stjóm vor né herstjómin í Keflavík
gefið okkur ncinar upplýsingar, en þýzkur
maður, sem hingað kom í vor og ritaði síð-
an grein í vestur-þýzkt blað, Die Welt, segir
í grein þessari að setuliðið sé um 10.000
manns, en það er svo margt í hlutfalli við
fólksfjöldann hér að það svarar til 10.000.-
000 ef um Bandaríki Norður-Ameríku væri
að ræða. Það er óþarfi að deila um það, að
land, sem hýsir svo fjölmennt erlent setulið
hefur í rauninni ekki snefil af sjálfstæði,
enda þótt það kallist frjálst og fullvalda
lýðveldi.
Sé litið á stjórnmálasögu Bandaríkjanna
síðasta áratug, virðist ekki vera ástæða til
neinnar bjartsýni. Aldrei í veraldarsögunni
mun nokkur þjóð hafa þanið svo út yfirráð
sín á svo skömmum tíma. Bandaríkjamenn
hafa á þessu tímabili komið sér upp nálega
1000 hernaðarbækistöðvum víðs vegar um
heiminn, og stefnir stjórn þessa mikla ríkis
að því af ofurkappi að efla áhrif sín og yfir-
ráð hvar sem við verður komið. Bandaríkin
hafa og hervæðzt með margfalt meiri til-
kostnaði en nokkurs staðar eru dæmi til
fyrr né síðar. Það er því eitthvað annað að
etja kappi við þá en Dani. Herstöð sína í
Keflavík telja þeir meira virði í baráttunni
um heimsyfirráðin en flestar eða allar aðr-
ar, enda má eflaust með sanni segja, að sá
sem ræður yfir íslandi hann ræður yfir
Norður-Atlantshafi.
Meðan sú stefna, sem ríkt hefur í Banda-
ríkjunum síðasta áratuginn, er farin, er
því harla ólíklegt að Bandaríkjamenn muni
kveðja heim lið sitt og afhenda okkur her-
stöðvarnar hér af fúsum vilja, og myndi
hver sá, sem léti sér detta slíkt í hug, varla
vera talinn með öllum mjalla. En þá vaknar
þessi spuming: Er þá nokkur minnsta von
um það að Bandaríkjamenn hverfi héðan í
fyrirsjáanlegri framtíð? Hver eða hverjir
eru svo máttugir, að þeir megi koma slíku
til leiðar, og þó þeir væru til, myndi þeim
ekki standa algerlega á sama um hina fá-
tæku og afskekktu eyju okkar? Þessari
spurningu má hiklaust svara þannig, að við
þurfum engan veginn að örvænta um hag
okkar í þessu efni. Á síðustu árum hefur
risið upp máttug hreyfing, sem krefst þess,
að öll stórveldin hverfi frá yfirráðastefnu
sinni, að hver einasta þjóð fái óskorað full-
vcldi, og réttur komi í stað valds í viðskipt-
um þjóðanna. Hreyfing þessi er nú þegar
orðin máttugur gerandi í stjórnmálum
heimsins. Ilenni fylgja fyrst og fremst öll
þau ríki, sem stefna að því að koma á hjá
sér sósíalistískum félagsháttum. Ennfremur
eru Indverjar hinir traustustu fylgismenn
hennar. Af undirtektum undir Vínarávarpið
er það ljóst, að meginhluti japönsku þjóð-
arinnar styður hana af alefli, enda er þess
von, þar sem land hennar er hemumið af
Bandaríkjamönnum og árásirnar á Híró-
shima og Nagasaki og tilraunin með vetnis-
sprengjuna á Bikini eru mönnum þar í
fersku minni. Allar hinar kúguðu þjóðir í
nýlendum og hálfnýlendum Asíu, Afríku og
Suður-Ameríku, sem nú heyja harða bar-
áttu fyrir frelsi sínu, eru nú óðum að vakna
til skilnings á nauðsyn friðarsamtakanna,
enda er stefnuskrá friðarhreyfingarinnar í
raun og vem stefnuskrá þeirra sjálfra.
Hreyfing þessi hefur valdið mestu um það,
að leiðtogar stórveldanna hafa neyðzt til að
halda með sér fund og ræða fyrir alvöru um
afvopnun og friðsamlega lausn allra deilu-
mála.
Ríki þau, sem nú standa mest gegn
stefnu friðarsamtakanna, eru Bandaríkin,
Bretland og Frakkland, sem öll eru treg til
að gefa upp yfirráð sín yfir nýlendum, hálf-
nýlendum og öðrum áhrifasvæðum. En þó
er svo komið að flestar nýlenduþjóðirnar
200