Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Blaðsíða 10

Tímarit Mdls og menningar
Jón fordæmi fyrirrennara sinna á Hafnarslóð í því að hugur hans er gjarn á
að leita heim í skáldskapnum, eins og glöggt kemur fram í kvæðinu I vor-
þeynum sem sver sig mjög í ætt við hafnaríslensk föðurlandsljóð frá fyrri
tímum, þegar samgöngur við gamla landið voru enn strjálar og dagblöðin
íslensku ekki til sölu á brautarstöðinni. En þótt okkur heimamönnum sé
orðið tamast að sjá þessi hafnaríslensku skáld fyrir okkur sem óhuggandi af
heimþrá og í öngum sínum í Hafnar gufu, felandi þýðum sunnanvindum
kveðju sína heim til fósturlandsins góða, hefur þeim sem betur fer einnig
orðið nokkuð tíðlitið í suðurátt og hafa engan veginn verið ónæmir fyrir
þeim vindum sem þaðan blésu. Að þessu leyti er Jón Helgason engin und-
antekning, þótt hann hafi síður hirt um það en fyrirrennarar hans á
nítjándu öld, að henda á lofti það sem nýstárlegast þótti og samtímalegast
af því sem að sunnan kom, heldur sótt feng sinn fremur í forðabúr liðinna
alda. Hér kemur auðvitað orðið fræðimennska upp í hugann, nema menn
kannski geri sér grein fyrir því að það sem lengi hefur megnað að standast
tímans tönn er sítímabært og hlýtur að varða allar kynsióðir mennskra
manna, hvaða merki svo sem tískan býður þeim að játast undir.
En sá sem hyggst gera úttekt á þýðingarstarfi Jóns Helgasonar rekur sig
fljótt á það að niðurröðun þýddra kvæða í hinni nýju Kvæðaútgáfu er í
hæsta máta handahófskennd. Að vísu er þar stuðst við sömu röð og er í áð-
ur útgefnum bókum hans, en í einskonar heildarútgáfu sem þessari hefði
verið ástæða til að stokka þau upp á nýtt. Þessi ruglingslega niðurröðun er
þó engin afsökun fyrir okkur hér að taka ekki kvæðin fyrir í skipulegri röð,
þótt það liggi kannski ekki beint fyrir, hver sú röð eigi að vera. Hér mætti
til dæmis hugsanlega viðhafa skiptinguna milli „alvarlegra“ kvæða og
„gamankvæða“, þar sem meðal þýddra kvæða eru jafnt ljóð af guðrækileg-
um toga og raunatölur um þessa heims fallvelti annars vegar sem og glettnir
gluntasöngvar og háðkvæði hins vegar, en einnig kæmi til greina skipting
eftir tungumálum, þar sem þýtt er úr latínu, frönsku, þýsku, ensku og
norðurlandamálum. Að athuguðu máli virðist affarasælast að leggja skipt-
ingu eftir tímaröð og tímabilum til grundvallar, þótt hin sjónarmiðin verði
látin gilda að einhverju leyti.
Ef við nú sem sagt höfum tímaröðina að leiðarljósi, verður fyrst fyrir
okkur kvæði sem stendur nokkuð sér og sker sig úr að því leyti að það er
ort löngu fyrir Krists burð og langt utan okkar menningarsvæðis, en það er
brot úr Rigveda-kvæðinu indverska, nánar tiltekið það sem fjallar um upp-
tök tilverunnar og er númer X 129. I athugasemdum með þýðingunni er
þess getið að hún sé ekki gerð eftir frumtexta heldur rímaðri þýðingu á
þýsku og lesandi raunar varaður við að treysta á nákvæmni hennar, enda
mundi höfundurinn vart þekkja í henni sitt eigið afkvæmi. Þetta ber keim
264