Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 35

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 35
Um beinfatta menn sakasamhengi og ein eða fáar persónur standa í brennidepli frásagnarinnar allt til enda. Þar sjást heldur ekki tilbrigði við slíkan streng, þannig að t.d. tveimur eða þremur sögum fari fram hlið við hlið og þær séu svo tengdar í lokin. Eins og bent hefur verið á er sagan mósaísk að byggingu og ekki persónusaga öðru fremurn). Miklu heldur er hún þjóðfélagsleg og heim- spekileg frásögn af samlífi manna og lögmálunum sem það lýtur, - því er einstaklingnum ekki ætlað miklu meira rúm í frásögninni en hann hefur allajafna í veruleikanum utan hennar. Söguheimur Gerplu einkennist af ótöldum stríðandi andstæðum sem hafa víxlverkandi áhrif hver á aðra og eru breytingum undirorpnar bæði í tíma og rúmi. Móthverfan birtist í sög- unni sem uppspretta hreyfingarinnar og stéttskiptingin er sú móthverfa sem hefur úrslitaáhrif á allar aðrar. Klippitæknin er þá í sem stystu máli sagt nýtt til að miðla marxískri - díalektískri lífssýn. En nú er sennilega tími til kominn að taka dæmi fullyrðingum til stuðn- ings. Vegna þess hve sagan er margbrotin verða þau fá. Til að halda sem flestu til haga mun ég geta annarra túlkana á efninu. III Meðal þeirra manna sem fást við að greina sögur Elalldórs hefur sú skoðun verið ríkjandi sl. 20 ár eða svo að Gerpla markaði hvörf á höfundarferli skáldsins - sagan bæri ótvírætt vitni um það að Halldór væri orðinn frá- hverfur sósíalisma. Þessi skoðun hefur m.a. verið rökstudd með því að hin stríðandi öfl sögunnar væru ekki alþýðan og eignastéttin heldur þjóðin og landstjórnarmennirnir, eins og best mætti sjá á því að ýmsir stórbændur í sögunni væru miklir friðarsinnar. Sá stórbóndi sem oftast er til nefndur sem boðberi friðar er Þorgils Arason en fyrir kemur einnig að nefndur er Vermundur í Vatnsfirði.12) Kynningar höfðingjanna tveggja eru prýðileg dæmi um efnisgreinar sem mynda sérstakar klippiheildir. I kynningu Þorgils eru sjö einingar en í Ver- mundar sex: í þann tíð réð fyrir Vestfjörð- um breiðafjarðarmegin Þor- gils Arason; hann sat á höfuðbóli að Reykjahólum. Þorgils hafði á úngum aldri stundað farmensku og kaup- skap og æxlað fé úr öreigð; þótti honum friður ábatavæn- legri en hernaður; hafði hann keypta við silfri Um Vestfjörðu norðanverða, Isafjarðardjúp, Jökulfjörðu og Strandir hélt ríki Vermundur Þorgrímsson. Hann átti bústað í Vatsfirði. Hann var maður forn í skapi og heiðinn og rakti kyn sitt til norrænna höfðíngja; tók hann auð sinn í fríðu af jarðarleigum og átti smjör- hjalla góða. TMM III 289
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.