Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Page 50

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Page 50
Tímarit Máls og menningar En svona einfalt getur ekkert samband verið og það lærir Þorgeir Háv- arsson. Hugtakið „ást“ er ekki til í orðabók hans. Að hans mati er sá karl- maður „lægst lagður er að konum hokrar“ (73). I Gerplu er hann látinn hatast við kvensemi Þormóðs og úr lýsingunni á viðbrögðum hans við kynlífi Þormóðs má ekki aðeins lesa djúpstæðan hugmyndalegan ágreining heldur og öll mynstur afbrýðisseminnar. Hann ávítar Þormóð fyrir daðrið við Þórdísi, sækir hann í fang hennar, reynir að hleypa upp veislu Kol- brúnar þegar hann sér hvert stefnir með þau Þormóð og sækir hann svo síðar í fang hennar líka. Þormóður skilur aðskilnaðarótta og afbrýðissemi Þorgeirs eins og kemur m.a. fram í þessum orðaskiptum: Nú er þar komið, mælti Þormóður, að eg ann minnur en áður þeim kon- um er fljúga í lofti. Þess mun þig mest iðra, mælti Þorgeir Hávarsson; og er sá maður lægst lagður er að konum hokrar. Þá leit Þormóður kolbrúnarskáld á vin sinn Þorgeir Hávarsson og brosti: eigi þarftu að spá mér hrakspám, fyrir því, mælti hann, að þitt höfuð mun eg lofa sem vert er þá er nær dregur lokum. (73) En í nærveru Þormóðs felst ekki minni ótti en í fjarveru hans. Þorgeir vill ekki tengjast honum, óttast það, getur það ekki, enda væri það andstætt skilningi hans á því hvað fóstbræðralagið er. Það er freistandi að bera saman fóstbræðralag norrænna miðalda og bræðralagið í forn-gríska borgarasamfélaginu eins og því er lýst af grísku siðferðisheimspekingunum. Þeir hugsuðu ekki í andstæðunum: karl-kona, af því að siðferði samfélagsins var mál frjálsra karlmanna, ekki kvenna eða þræla. Yfirskipaðar andstæður voru: gerandi-þolandi. Gerandinn hafði ekki aðeins hið þjóðfélagslega vald heldur og vald yfir sjálfum sér, líkama sínum. Það hafði þolandinn ekki, hann var sá sem eitthvað var gert við.3 I Fóstbruebrasögu og Gerplu er sagt frá því að Þorgeir Hávarsson hrapar í björgum við hvanntekju, hangir á einni hvönn en æpir þó ekki á hjálp. Þor- móður kallar og spyr fóstbróður sinn hvort hann hafi ekki tekið nógar hvannir. Þorgeir svarar: „Eg ætla að eg hafi þá nógar, að þessi er uppi er eg held um.“ (157). Þormóður bjargar lífi hans og í Gerplu er Þorgeir aldrei látinn fyrirgefa honum lífgjöfina. Lýsingin á þessu atriði í Gerplu er mjög fyndin en kjarni hennar er graf- alvarlegur. Lífshættan og lífgjöfin setja Þorgeir í hlutverk þolandans, kven- hlutverk, í sambandi þeirra Þormóðs og hann verður ekki samur eftir þá vanvirðu. Þeir fóstbræðurnir eru ekki lengur jafningjar. Tvískinnungur hans gagnvart Þormóði, væntumþykjan, óbeitin, djúpstæður ótti hans við aðskilnaðinn - allt speglast þetta í hryllilegasta morði bókarinnar. 304
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.