Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 79

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 79
Skáldkona á tímamótum en fléttaður saman úr ótal sambærilegum atvikum sem kallast á, undir- byggja það sem koma skal og þjóna skopskyni höfundar og tvíræðni, ekki síður en andstæðar og hliðstæðar persónur. Með því að láta sögupersónur verða tvísaga eða neyðast til að skipta um skoðun næst spenna í frásögnina þó að atvikin sem sagt er frá séu yfirleitt hversdagsleg. Lesandinn tekur auðvitað mark á því sem hann les þangað til honum er sýnt fram á að það eigi hann ekki endilega að gera, þá verður hann að fara að vinna sjálfur, endurmeta og draga nýjar ályktanir. Engin ein persóna er ótvíræð málpípa höfundar. Efnamaðurinn Bingley sem frú Bennet fær strax svo góðar vonir um verður líka undir eins hrifinn af Jane, elstu systur Elísabetar, og ástarsaga þeirra virðist ætla að vera af átakaminnstu gerð. Ekki dugar það, en Bing- ley er svo vænn maður að það þarf að undirbúa „svik“ hans vandlega. Strax í 3. kafla dettur frú Bennet í hug að hann sé flautaþyrill sem aldrei tolli neins staðar til lengdar. Og í löngu, upplýsandi samtali á Netherfield í 10. kafla heyrir lesandi ungan, áhrifagjarnan mann lýsa sjálfum sér - án þess að skammast sín nokkuð fyrir það eins og Darcy bendir réttilega á. Hins veg- ar er hneykslun Darcys á ístöðuleysi vinar síns ótímabær, því einmitt þenn- an veikleika hans á hann eftir að notfæra sér til hins ítrasta. Séra Collins hneykslar Elísabet meira en frá verður sagt þegar hann segir henni að það sé ekkert að marka þótt hún neiti nonum í fyrsta skipti sem hann biður hennar. Stundum neita konur biðli jafnvel tvisvar eða þrisvar, segir hann, það er í samræmi við viðkvæmt kveneðlið og ber að líta á sem uppörvun. Elísabet finnst þetta að vonum benda til þess að hann hlusti ekki á hana í alvöru. „Ef þér takið orð mín fram að þessu sem hvatningu þá veit ég ekki hvernig ég á að orða neitun mína þannig að þér trúið mér,“ hrópar hún upp yfir sig. Seinna er það svo hún sem vonar af öllu hjarta að annar biðill ítreki bónorð sitt! Lafði Catherine de Bourgh er sárhneyksluð á menntunarskorti Bennet- systra, en svo kemur í ljós að hvorki hún né dóttir hennar hafa menntunina sem hún ætlast til af öðrum. Ungfrú Bingley hefur líka stór orð um hvað kona þurfi að hafa til að bera til að teljast vel menntuð en getur svo sjálf ekki lesið bók án þess að drepast úr leiðindum. Mörg önnur dæmi mætti nefna um mun á orðum persóna og gerðum, andstæður og hliðstæður í hegðun og tali sem bera söguna áfram og halda lesanda við efnið án þess að honum sé nokkurn tíma sagt hvað honum eigi að finnast. Við getum aldrei treyst því að neinn hafi rétt fyrir sér - það ger- ir söguna svo óvænta! Hjónabönd eru mikið áhugamál höfundar og einnig þar setur hún upp andstæður og hliðstæður. Eins og Charlotta Lucas, vinkona Elísabetar, 333
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.