Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 109

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1988, Side 109
Myndir á Sandi forna goðsögn. Ollu heldur að leiða í ljós höfuðsannindi um mann og til- veru, og í sumum tilvikum: að endurbyggja heiminn. Metnaður Fuglsins virðist vera af slíku tagi. Höfundur reynir að samræma ýtrustu andstæður, gera vitneskjuna bærilega, fylla orðleysuna merkingu. Markmið hans af lík- um toga og Endurreisnarmannsins: að lesa úr teiknum heims og huga, af- hjúpa launmál, sýna fram á einingu, samstæður. Svipuð viðleitni einkennir fjölmargar skáldsögur seinustu ára. Aður hefur verið spurt hvort að baki búi nútímaleg upplifun eða hvort um afturhvarf sé að ræða. Ekki verður úr því skorið hér. Kannski öll endurnýjun sé að einhverju leyti endurtekning. Alltént er víst að tungumál nútímabókmennta er um eitt gjörólíkt tungu- máli fyrri tíma. Það geymir vitund um skort eða eyðu: fjarveru frumtexta og frumhöfundar; er að því leyti munaðarlaust. Hinn upphaflegi texti sem fól í sér algilt táknmál og felldi saman orð og vald hefur glatast, horfið sjónum manna. Nú á dögum leita flestir slíks texta utan bókmenntanna: í sjálfum sér, djúpum dulvitundar, hinu orð- lausa, augnablikum þegar „rósagarðar" opnast, tónlist, myndlist o.s.frv. Margir nútímahöfundar leitast þó enn við að nálgast slíka reynslu. Sífellt er reynt hið ómögulega, að þenja tungumálið út fyrir takmörk sín, láta þögn- ina hljóma í gegnum orðið, mála með því heiminn. Leitinni að bókstöfum hins raunverulega er haldið áfram þrátt fyrir kennd óraunveruleika og óvissu. Hin goðsögulega aðferð er afleiðing þessa ástands og tímanna tákn því að hugsun okkar virðist sækja sífellt meira inn í heim goðsögunnar í leit að svörum. Rökvísi hennar bendir á leið til að fylla tilveruna merkingu eða öllu heldur gera slíka tilveru bærilega svo að maðurinn máist ekki út eins og andlit á fjörusandi. 1) I ritgerðinni er hér og þar stuðst við grein mína „Hugleiðing um fugl orð og reynd“ er birtist í Morgunblaðinu, 5. mars 1988. Hún fjallar um Fljótt fljótt sagði fuglinn og geymir drög sumra þeirra hugmynda sem hér eru settar fram. 2) Sjá Michel Foucault: The Order of Things. An Archaeology of the Human Sciences, New York 1973. (Frumútgáfa: Les Mots et les choses, Paris 1966). 3) í ritgerðinni eru þessi hugtök notuð í hefðbundinni merkingu: táknmyndin: sú ímynd sem efnislegt form tákns hefur í huga viðtakanda; táknmiðið: sú merking eða hugmynd sem tengist ímyndinni. 4) Michel Foucault: The Order ofThings, bls. 55 5) í ritgerðinni er stuðst við rannsóknir Davids Lodge á merkingarháttum í nútíma- 363
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.