Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1997, Qupperneq 181

Jónas Gíslason
Handritakappinn
Bjarni M. Gíslason
Einn eftirminnilegasti íslendingurinn, er ég kynntist í Danmörku þau
árin, sem ég bjó þar, var rithöfundurinn Bjarni M.Gíslason.
Ungur fékk hann löngun til að leggja land undir fót og halda út í
heiminn í hamingjuleit. Bláfátækur var hann, er hann fyrst sté fæti á
danska grund — bláfátækur af þeim auði, er mölur og ryð fá grandað —
en forríkur af bjartsýni æskumannsins, er lætur ekkert hindra sig í að ná
settu marki. Hann komst fljótlega í kynni við einn af kunnustu
lýðháskólastjórum Dana, C.P.O. Christiansen.
Eitt sinn, er hann var staddur á heimili Christiansens, varð Bjarni
áheyrandi að umræðum lærðra manna um íslenzku handritin, sem hann
aldrei gleymdi. Þá fékk hann raunverulega köllun til að kynna sér þetta
mál sem allra bezt og reyna að leggja því lið, að íslenzku handritin
kæmust heim.
Það var íslandi mikil gæfa, að þessi íslenski sveitadrengur skyldi verða
áheyrandi að umræðum þessara lærðu manna.
Áhugi Bjarna leyndi sér hvergi, þegar handritamálið kemst á dagskrá.
Ég var eitt sinn í heimsókn hjá Bjarna í Ry, meðan ég starfaði í
Danmörku. Við sátum einir inni í stofu síðla kvölds. Ég vissi ekki þá, að
þetta yrðu hinstu samfundir okkar.
Gaman var að fræðast af honum um þetta mál, er um langt árabil haíði
staðið hjarta hans nær en allt annað.
Þegar handritamálið bar á góma, var því líkast sem svipur hans yrði
svolítið ijarænn og hann gleymdi öllu öðru.
Hann hóf máls með því að leita nokkrar aldir aftur í tímann:
„Þáttaskil urðu í menningarlífí Vesturlanda, er Austrómverska ríkið
riðaði falls og féll loks í hendur múslíma. Er sýnt þótti, að hverju stefndi,
flýðu margir vestur á bóginn til Italíu og tóku með sér merkustu dýrgripi
sína, sem oft voru forn handrit.
179