Skagfirðingabók - 01.01.1973, Side 60
SKAGFIRBINGABÓK
Guðmundur Sigurðsson var fátækur á fyrri búskaparárum.
„Pabbi var fátækur”, sagði Jóhannes stundum. Þá sögu hef ég
heyrt, að þegar synir Guðmundar voru ungir drengir, hafi móðir
þeirra orðið að láta þá vera í rúminu, ef þeir blotnuðu, því ekki
voru föt til skipta. Þessi saga gæti verið sönn, því á síðasta fjórð-
ungi 19- aldar var mikil fátækt í landi voru og flestir áttu fullt í
fangi með að hafa í sig og á.
I Skagfirzkum æviskrám er eftirfarandi umsögn um Guðmund
í Vallholti: „Hann var hygginn búmaður, dýravinur og vandaði
val og meðferð á búfénaði sínum, átti fallega og góða hesta og unni
þeim mikið". Eftirminnilegt er tilsvar Guðmundar, þegar ferðamað-
ur falaði af honum góðan reiðhest og lagði peningana á borðið,
margfalt verð. „Það er nóg til af svona í Vallholti", svaraði Guð-
mundur og seldi ekki hestinn, en hann mun ekki hafa verið neinn
ríkismaður þá. — I sömu æviskrá er umsögn um Guðrúnu: „Guð-
rún var mikil búkona og alkunn fyrir áhuga sinn, dugnað og gest-
risni." Eitt dæmi veit ég um hyggindi Guðrúnar við búskapinn.
Það mun hafa verið laust eftir 1890, að Guðmundur í Vallholti
lagði af stað í seinni göngur á Eyvindarstaðaheiði. Krapahríð var,
þegar hann fór, og versnaði veður, þegar á daginn leið. Þá íók
Guðrún til sinna ráða og lét drengi sína smala fénu í hús. Næstu
nótt gerði stórhríð með feikna fannkomu, er stóð næsta dag, og
urðu miklir fjárskaðar víða um héraðið. — Eg hef spurt marga
um Guðrúnu í Vallholti, og öllum ber saman um, að hún hafi verið
góð kona og vel virt af öllum, sem hana þekktu. Svo sagði Jóhann-
es mér, að þegar Friðrik Stefánsson, alþingismaður í Húsey, kom
að Vallholti og Guðrún stóð úti, hafi hann tekið ofan hattinn
álenvdar og ávarpaði hana: „Sæl og blessuð, Guðrún mín.”
Það er skemmst af að segja, að þegar synir Guðmundar í Ytra-
Vallholti komust á legg, varð þar stórbú, því hugur og dugur
þeirra bræðra til búskapar var með fádæmum. Eins og áður segir
var Valdimar elztur þeirra. Hann flutti frá Vallholti árið 1907,
keypti jörðina Skinþúfu (nú Vallanes), hóf þar búskap það ár og
varð þar stórbóndi og einhver mesti umbótamaður í héraðinu um
sína daga, hlaut verðlaun úr Styrktarsjóði Kristjáns konungs .IX.
58