Skagfirðingabók - 01.01.1973, Qupperneq 82

SKAGFIRBINGABÓK
Hér hefur verið rætt um atburð, sem út af fyrir sig ber ekki hátt
í þjóðarsögunni. En hann sýnir oss allglöggt þann ótta og þau átök,
sem urðu um annan og meiri og örlagaríkari, aftöku Jóns biskups
Arasonar og bræðranna tveggja, Björns og Ara.
I öðru lagi vitnar þetta um, að sögn getur geymzt lítt brjáluð í
vitund fólks og minni um aldaraðir, án þess að smðzt sé að veru-
'egu ráði við ritaðar heimildir, en fæstar þeirra, sem hér hefur verið
getið, munu hafa verið handbærar alþýðu manna til skamms tíma
og er svo jafnvel enn.
Enginn veit hug Helgu Sigurðardóttur, þessarar sterku og stór-
brotnu konu, þetta sumar, konunnar, sem orðið hefur ein af kyn-
sælustu ættmæðrum þessa lands. Hún hafði, ásamt manni sínum,
um áratuga skeið staðið fyrir einu stærsta mennta- og höfðingja-
setri landsins, þar sem ætla má, að saman hafi farið andleg og ver-
aldleg reisn, svo og mikil umsvif. Þarf ekki að efa, að þar hefur oft
mætt mjög á húsmóðurinni. Þessi kona hafði lagt metnað sinn við
metnað og kapp manns síns um að gera hlut hans sem stærstan í
sókn hans og síðast vörn fyrir landsréttindum vorum og fornhelg-
um trúarsiðum. Þau höfðu eignazt saman sex eða sjö myndarleg og
vel gefin börn, stutt þau til frama og íjáröflunar að hætti ýmisia
þeirrar tíðar manna, sem höfðu yfir auði og völdum að ráða. En
nú hafði skyndilega sköpum skipt í lífi hennar. Hinn tryggi föru-
nautur, biskupinn á Hólum, og synir þeirra tveir voru fallnir fyrir
böðulshendi að fyrirmælum óábyrgra manna, sem hirtu ekki um
lög né réttarvenjur þess tíma, en skákuðu í hlífð konungsvalds-
ins, sem auðvitað ekki brást. En þjóðin kvað upp sinn dóm yfir
verknaðinum. Og hann stendur óhrakinn enn í dag.
Ekki er ólíklegt, að við þessi válegu, blóðugu tíðindi hafi Helga
riðað um stund, svo að við falli hafi legið. Við þessu hafði hún ekki
búizt. Það er hægt að sigra andstæðing sinn, hrekja af hólmi og
gera óvígan, án þess að lífið sé af honum heimt. Þeir höfðu þó enga
glæpi drýgt. — Skammdegið, sem nú fór í hönd, hefur líklega lagzt
með meiri þunga á hinn helga Hólastað en áður hafði þekkzt og
jólahaldið þar orðið í daprara lagi.
Vænta má, að það hafi orðið Helgu nokkur styrkur, að hún átti
8J