Tímarit um menntarannsóknir - 01.06.2012, Síða 87

87
Yager og náttúruvísindaleikurinn
föll; á framhaldsskólastiginu voru fram-
kvæmdir eins konar hermileikir innan
dyra undir yfirskriftinni: Vísindi byggð á
tilraunum, sbr. titil bókar frá CHEM Study-
hópnum í Bandaríkjunum, Chemistry – An
Experimental Science (Chemical Educatio-
nal Material Study, 1963), sem var þýdd
yfir á íslensku og kennd í menntaskólum.
Umræða
Vitanlega gekk boðberum náttúruvísinda-
leiksins upp úr miðri síðustu öld ekki
annað en gott eitt til. Menn færðu góð rök
fyrir þörfum á breytingum og tillögur um
leiðirnar féllu í góðan jarðveg. Þótt ýmis-
legt hafi farið úrskeiðis í framkvæmdinni
má ljóst vera að þar kom við sögu flókið
orsakasamhengi sem þarf að skoðast með
fyrirvara. Við skulum einnig átta okkur á
því að allt frá því að náttúruvísindi öðl-
uðust sess sem námssvið í námskrám al-
menna skólakerfisins á Vesturlöndum hafa
stöðugt komið fram tillögur um umbætur
á inntaki þeirra, eðli og aðferðum (Atkin &
Black, 2003; Donnelly, 2006; DeBoer, 1991).
Þróunin síðustu hundrað árin hefur í raun
markast af þremur megintímabilum (Akk-
er, 2003; DeBoer 1991; Goodson, 1994).
Í fyrsta lagi var það tíminn fram að
lokum seinni heimsstyrjaldar, þ.e. tími
hinnar uppeldislegu framsæknistefnu (e.
pedagogical progressivism) og lífsleikni-
tengdra náttúruvísinda (e. life adjustment
science) sem áður var lýst. Ivor Goodson
(1994) lýsti stöðu náttúruvísindamenntun-
ar á þessum tíma þannig að virðingarstaða
hennar hefði verið lág og sjónarmið nytja-
hyggju og uppeldisfræði (e. utilitarian and
pedagogical purposes) hafi ráðið ferðinni.
Í öðru lagi var það tímabilið sem hér
hefur fengið mesta umfjöllun, þ.e. frá 1955
til 1980. Yager (2000) hefur meðal annars
kallað það umbótaleik sjöunda áratugarins.
Goodson (1994) lýsti þróun náttúruvís-
indamenntunar á þeim tíma þannig að hún
einkenndist æ meir af hinum akademísku
fræðigreinum er lægju henni til grundvall-
ar, eðlisfræði, efnafræði og líffræði, skýrt
skilgreindri fræðaþekkingu og tengslum
við hina hástemmdu orðræðu og önnur
sérkenni þessara fræðigreina í háskólum.
Í þriðja lagi er svo tímabilið eftir 1980,
tími sem Diane Ravitch (1983) hefur kennt
við hina nýju framsæknistefnu enda má
segja að ýmsar af hugmyndum hinnar
uppeldislegu framsæknistefnu hafi þar
með verið endurvaktar undir slagorðum
eins og „vísindalegu læsi“, „STS (science-
technology-society)“, og „vísindum fyrir
alla“. Ein áhrifamesta námskenning allra
tíma var án efa drifkrafturinn að baki hinni
nýju framsæknistefnu, þ.e. hugsmíðikenn-
ing (e. constructivist theory), einkum hinn
félags-menningarlegi þáttur hennar. Boð-
skapurinn var að allir nemendur þyrftu
að læra náttúruvísindi í samfélagi við
aðra fyrir það fyrsta, í öðru lagi þannig
að byggt væri á reynslu og samhengi sem
nemendur þekktu fyrir og gætu byggt
ofan á og í þriðja lagi með tengslum við
álitamál tengd vísindum og tækni í sam-
félaginu. Þjóðfélagið þarfnaðist nefnilega
vísindalega upplýstra þegna (e. scientifi-
cally enlightened citizenry) sem hugsuðu
sjálfstætt og gagnrýnið. En hvorki þá né
nú hafa menn sýnt skýr merki um að þeir
vilji varpa umbótaleiknum frá sjöunda
áratugnum fyrir róða (Osborne og Dillon,
2008).