Úrval - 01.05.1953, Qupperneq 48

46
ÚRVAL
Þegar dr. William Shockley
og starfsfélagar hans hjá Bell
símafélaginu byrjuðu að vinna
að uppfinningu transistorsins,
höfðu menn lengi vitað, að vissa
málmkristallar, t. d. úr german-
íum, mátti nota að takmörkuðu
leyti til að stjórna rafstraum.
Hópur vísindamanna við Pur-
dueháskólann undir forustu dr.
Karls Lark-Horovitz lögðu
drjúgan skerf til uppfinningar-
innar með aðferðum sínum til
að hreinsa germaníum, og á
stríðsárunum voru tekin í notk-
un nokkur tæki þar semgermaní-
um var notað til að stjórna raf-
straum. Árið 1945 kom dr.
Shockley auga á hina miklu
möguleika sem þarna voru
fólgnir og hóf tilraunir sínar í
rannsóknarstofum Bell síma-
félagsins ásamt níu samstarfs-
mönnum.
Þeir uppgötvuðu, að ef þeir
höfðu tandurhreint germaníum
og komu með sérstökum hætti
fyrir í því nákvæmlega mældu
og vegnu magni af óhreinind-
um, komu þeir frumeindagerð
málmsins úr jafnvægi og sköp-
uðu í honum óstöðugt ástand
þar sem rafeindir hrukku út
af braut sinni og létu eftir sig
eyður. Þegar rafstraumi var
hleypt gegnum málminn, kom
hann af stað flóknum dansi raf-
eindanna, einskonar stólaleik*)
*) Leikur þar sem þátttakendurn-
ir eru látnir ganga eftir músik kring-
um röð af stólum, einum færri en
þar sem eyðurnar færðust til
eins og loftbólur í vökva og
hinar lausu rafeindir þustu að
til að fylla þær.
Þeir uppgötvuðu, að með því
að hafa hemil á dreyfingu eyð-
anna og rafeindanna gátu þeir
látið strauminn leika allskonar
listir. Eins og De Forest gátu
þeir stungið inn þriðja þræðin-
um frá loftneti og látið straum-
inn magna útvarpsöldur.
Þar sem ekki er nauðsynlegt
að glóðhita málminn til að
„sjóða“ rafeindimar út úr hon-
um, sparast með þessu mikil
raforka. Einnig sparast kostn-
aður sem nú fer til að losna við
ónauðsynlegan hita — en sú
kæling er oft erfitt vandamál.
Og með því að hiti og gler-
hjúpur er nú ekki lengur nauð-
synlegt, er hægt að þjappa
transistorunum saman eins og
sardínum í dós.
Eg horfði á Jack Morton,
sem vann að uppfinningu trans-
istorsins, væta þerripappír í
munnvatni (sem er örlítið
súrt), leggja hann á 25-senta
pening og tengja við hann
víra frá litlu transistor sendi-
tæki. Orkan sem þessi ófull-
komna rafhlaða framleiddi —
2/10.000.000 úr watti — nægði
til að knýja tækið.
Þarna eygjum við möguleika
til að framleiða vasasenditæki,
þátttakendurnir. Þegar músikin hætt-
ir setjast allir, nema einn sem verð-
ur út undan og er þá úr leik. — Þýð.