Úrval - 01.05.1953, Page 80

78
ÚRVAL
á mikilli fitu. Tilhneiging feitra
manna til að nota fitu til elds-
neytis í frumum sínum og auka
þannig fituflutninga með blóð-
inu, virðist benda til skýringar
á því hversvegna feitir menn fá
oftar æðakölkun en magrir.
Tilhneigingu til gallsteina-
myndunar má skýra á svipaðan
hátt, því að gallsteinskjarninn
er oft úr sama fituefninu-— kol-
esterol — sem finnst í æða-
veggjum við byrjandi æðakölk-
un. Og oft má finna óeðlilega
mikið af þessu efni í blóðinu þeg-
ar gallsteinar eru að myndast.
En offita er ekki eina orsök
þess að frumurnar taka að
brenna fitu í stað sykurs. Syk-
ursýki hefur sömu áhrif. Sykur-
sýkin stafar af því að líkamann
vantai’ insúlín (hormón sem
myndast í lifrinni), sem er
nauðsynlegt við sykurbrennsl-
una. En insúlín þarf einnig til
að breyta öðrum næringarefn-
um í fitu í þeim tilgangi að
safna henni í forða. Hjá mönn-
um, sem lengi hafa borðað fitu
og safnað henni í líkamann, get-
ur insúlínskortur gert vart við
sig og valdið sykursýki.
Sérkenni þesskonar sykur-
sýki í feitum mönnum er, að
hana má oft bæta eða jafnvel
lækna alveg með ströngu mat-
aræði, sem sparar insúlínfoi'ða
líkamans með því að koma í veg
fyrir að fita safnist fyrir.
Sú staðreynd að líkamsfrum-
ur feitra manna taka upp fitu-
brennslu í stað sykurbrennslu
gefur þannig vísbendingu um
hvar sé að leita skýringar á
fylgikvillum offitunnar, en húa
vekur einnig nýjar spurningar,
t. d.: hvar í líkamanum mynd-
ast öll þessi fita? Að nokkru
leyti myndast hún í lifrinni, eins
og menn hafa lengi vitað, og er
sú starfsemi óholl fyrir lifrina.
Að jafnaði er lifrinni hlíft sem
mest við að koma nálægt fitu;
þau fituefni sem síast úr þörm-
unum berast með lymfuæðun-
um inn í blóðrásina án þess að
síast fyrst í gegnum lifrina eins
og önnur næringarefni. En þeg-
ar líkamanum berst of mikil
næring verður lifrin að hefja
fitumyndun í stórum stíl, og
dregur það úr mótstöðuafli
hennar gegn sjúkdómum.
En megnið af fitumyndiminni
hlýtur að eiga sér stað annars-
staðar, og nýjar rannsóknir
benda til að mikil fitumyndun
eigi sér stað í húð og vöðvum.
Hjá feitum mönnum á sér stað
stöðug nýmyndun fitu í öllum
hinum örsmáu frumum líkam-
ans þessvegna verða afleiðing-
arnar svo víðtækar, og þess-
vegna er oft á tíðum svo erfitt
að koma líkamanum í samt lag
aftur þegar öfugþróunin er
komin vel á veg.
En breyting á efnaskiptum
líkamans, að svo miklu leyti
sem við getum mælt þau, er ekki
orsök fitu. Sá feiti nýtir ekki
fæðu sína betur en sá magri,
líkamsfrumur hans þarfnast
ekki minni næringar til daglegr-