Læknaneminn - 01.04.1994, Page 65

Tafla 17. Nokkur lyf sem gefa má samtímis í sömu nál undir húð og /eða blanda saman í pumpu.
LYF
VORUMERKI
MORFIN* 1 2 3 4 5 1
HALOPERIDOL 2 HALDOL
METOCLOPRAMIDE 3 PRIMPERAN
SKOPOLAMIN ^
MIDAZOLAM 5 DORMICUM
ATHUGASEMDIR:
1 Skammtur samsvarar 1/3 af daglegum morfínskammti um munn eða þarm. Ef sjúklingurinn er með verki þegar skipt er yfir í þetta
lyfjaform þarf að gefa um það bil helming síðasta munnlegs dagskammts. Unnt er að fá sérblöndur sem hafa að geyma morfín í
þéttninni allt að 40 mg/ml.
2 Venjulegir skammtar eru 2-10 mg/sólarhring. Ekki þynna í saltvatni.
3 Venjulegir skammtar 0,5-2,0 mg/kg/sólarhring. Getur valdið "extra-pyramidal" einkennum, sérlega hjá yngra fólki.
4 0,3-0.9 mg/sólarhring. Gagnlegt gegn hryglu, garnakrampa og ofmyndun slíms í lungum. Einnig er unnt að nota plástur
("SCOPODERM™") bak við eyrun en hann gefur minni skammt eða 0,5 mg/72 klst. Unnt er hækka þennan skammt með því að láta tvo eða
fleiri plástra verka samtímis.
5 Skammtar eru mjög breytilegir (2-30 mg eða meira á sólarhring). Unnt er að blanda með morfíni og skópólamíni. Ertir ekki undirhúð.
Gagnlegt til dæmis gegn óróleika undir það síðasta ("terminal restlessness").
morfin í vaxandi skömmtum undir húð. Hún vildi
ekki hafa börnin hjá sér og þurfti hratt vaxandi
verkjalyfjaskammta. Það var ekki fyrr en ungur
læknanemi gaf sértíma til að sitja hjá henni í langan
tíma að mál tóku að skýrast. “Bömin mín hafa þrábeðið
mig um að hætta að reykja frá því þau fóru að tala. Ég
vil ekki að þau viti hvað er að mér!” Eftir nokkur
dagleg samtöl sættist hún á að haldinn yrði
fjölskyldufundur þar sem bömin og hennar besti
vinur (systir) ræddu málin. Þar varð ljóst að bömin
vissu um greininguna og gátu eftir nokkra stund farið
að spyrja og ræða tilfmningar sínar við móðurina. Þetta
sama kvöld minnkaði að mun verkjalyljaþörf Önnu
og nokkrum dögum síðar var unnt að skipta yfir í
töflur. Einnig kom í ljós að systir Önnu bæði vildi og
gat tekið að sér bömin. Viku síðar var Anna útskrifuð
heim þar sem hún lést þremur mánuðum seinna í
faðmi fjölskyldunnar.
NOKKRAR ÁSTÆÐUR VERKJA
AF VÖLDUM KRABBAMEINA
OG MEÐFERÐ VIÐ ÞEIM
Verkjameðferð sú sem hér er lýst byggir á því að
greina sem best orsakir krabbameinsverkja og snúast
1 Láttu stórsöngvurum einsönginn eftir\
rökrétt við þeim. Þar eð oft era á ferðinni fleiri en ein
ástæða verkja þarf stundum að grípa til
fjöllyfjameðferðar (e. polypharmacy) sem svo aftur
eykur enn likur á að hjá- og milliverkanir lyQa verði
áberandi. Það gildir því hér sem endranær í
lyfj ameðferð að leitast við að nota eins fá lyf og unnt er
hvequsinni,endurskoðameðferðinameðjöfnumillibili
og muna eftir og Ieitast við að nota aðrar aðferðir en lyf
tilverkjameðferðar(t.d.nuddeðaslökun).Þóttsagnir
séu hér á eftir unnvörpum í boðhætti má aldrei gleyma
því að góð verkjameðferð er ekki einleikur læknis og
raunarekkieinleikuryfirleitt'.Heldurerverkjameðferð
teymisvinna þar sem saman kemur að minnsta kosti
þekking skjólstæðings og Ijölskyldu hans, læknis og
hjúkranarfræðings. Verkjateymi þarf svo að hafa
aðgang að sérfræðingum í svæfmgum og deyfmgum,
geð- og taugasjúkdómum, félagsráðgjafa, sjúkraþjálfa,
iðjuþjálfa og ekki síst presti. Auk ofangreindra getur
þurft að leita til annarra sérfræðinga svo sem
næringarrjáðgjafa svo og til ótaldra sérgreina
læknisfræðinnar.
Innvöxtur œxlis í aðliggjandi vefi
Hér ber þrennt til: 1) losun verkjaboðefna sem
koma af stað verkjaboðum, 2) þrýstingur æxlis á
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.
59