Skírnir - 01.01.1859, Side 45

Noregr.
FEÉTTIR.
47
Lesendr vorir hafa nú séf), hve annt Norhmenn láta sér um
ah koma upp atvinnuvegum landsins í öllum greinum, og hversu
menn leggjast á eitt til þess ab umbætrnar verbi sem drjúgastar og
sem skjótast ráSnar; en þa& má nærri geta, ab NorSmenn hugsa
eigi aS eins um líkamlega velgengni landsmanna, heldr og um and-
legar framfarir þeirra, almenna menntun og bókvísi. Ef semja á
lagaboS um einhverja nýja tilhögun eSr koma einhverju fyrirtæki
á fót, sem Norfemenn þekkja eigi sjálfir gjörla til,, þá eru menn
gjörbir út í lönd. til þess afe kynna sér lög og ráSstafanir annarra
þjóSa í því máli, líkt og þá Ulfljótr fór forbum daga til Noregs,
ábr hann gaf Íslendíngum lög sín. Til þessa er variS ærnu fé úr
almennum sjóSi. Menn eru og sendir út um landiS til ab kynna
sér öll atvik og málavöxtu, til aS lýsa göllum þeim, sem á eru,
og rába til umbóta; sífean er sett nefnd í máliS, þá búiS er ab fá
allar þær skýrslur um þa&, er fást geta, bæSi innan lands og utan;
nefndin semr þá frumvarp, og sífean er þafe rætt á þíngi og svo
gjört aS lögum. þab er og eigi síÖr eptirbreytnis vert, ab allt er
prentab þegar í stab, og gjört almenníngi kunnugt löngu ábr þab
sé ab lögum rábib; hverr sá mabr, er sendr er til útlanda, ebr út
um landib , semr rit og skýrslu um ferb sína og allt þab er hann
hefir séb, heyrt og lesib um málefnib; ritib er þegar prentab, svo
þab verbi almenníngi kunnugt. Sama er ab segja um álit og frum-
vörp nefndanna, ab þau eru öll prentub þegar í stab, og jafnan
ábr en þau skuli rædd á þíngi. Norbmenn eigu stórmikinn fjölda
slíkra rita og skýrslna, sem er hiun mesti fjársjóbr til fullkominnar
þekkíngar á málunum. Meb þessum hætti hafa þeir getab svo
miklu tii leiÖar snúib á svo skömmum tíma, ab þeir eigu nú þegar
margar stofnanir þær og skóla, er í sumum greinum enda taka
fram samkynja stofnunum hér á Norbrlöndum; nefnum vér til
þess einhýsadýflissu, gebveikraspítala og líkþrárspítala, er munu
betri vera í Noregi, en stofnanir hinar sömu í Danmörku og
Svíþjób. þess skal þó hér getiö, ab Danir eru nú ab búa til ein-
hýsadýflissu mikla og kostulega. Skólar Norbmanna í vísindum
og íþróttum, embættalærdómi og gagnfræbi eru ab vísu eigi svo
fjölbreyttir sem hjá Dönum og eigi nærri því svo fjölskrúÖugir ab
bóka og gripa söfnuhi; en í þess staÖ er kennslan gagulegri og