Andvari - 01.03.1968, Blaðsíða 64

62
HARALDUR ÓLAFSSON
ANDVAIU
og veiðiaðferðir haft sín áhrif. Það er engum vafa undirorpið, að mismunandi
veiðiaðferðir hafa mikil áhrif á þær reglur, sem fylgt er.
Hreindýrin koma í stórum hópum vor og haust og eru einkum veidd þar,
sem þau fara yfir fljótin. Veiðimennirnir bíða við vöðin, og þegar hópurinn er
kominn vel út í, skjótast þeir á húðkeipum sínum og umkringja smáhóp, sem
er beinlínis brytjaður niður. Að þessum veiðum standa hópar manna, og þá ekki
síður, þegar hreindýrin eru rekin inn í stórar réttir og þau snöruð. Má segja, að
allir taki beinan þátt í veiðunum. Veiðarnar eru í sjálfu sér með hátíðasniði,
auðveldar og skemmtilegar.
Selveiðarnar við öndunaropin um háveturinn eru gjörólíkar í sniðum. I fyrsta
lagi er nú veiðimaðurinn einn með hundi sínum. Hann fer ásamt öðrum karl-
mönnum þorpsins snemma morguns út á ísinn, þar dreifist hópurinn. Hver og
einn leitar uppi öndunarop og bíður þar hreyfingarlaus klukkutímum saman
í nístandi kulda og skafrenningi. Ollu máli skiptir, að selurinn korni einmitt að
þessu öndunaropi. Þá er hann auðveld bráð dugmiklum veiðimanni. Það er fyrst
og síðast biðin eftir að selurinn komi, sem mótar afstöðuna til þessara veiða.
Það verður að tryggja tvennt: að selurinn komi, og í öðru lagi, að hann endur-
holdgist og komi aftur. Þess vegna er hverjum sel tekið eins og góðum gesti.
Honum er veittur allur sómi, borið vatn, og haus hans hengdur upp í hlýjunni
við lampann. Og á hverju hausti er selabeinunum hent í sjóinn, til þess að sál
hinna drepnu sela fái sér þar bústað að nýju. Selirnir vilja gjarnan láta væiða sig,
ef aðeins er gengið svo frá málum, að þeir nái að endurfæðast. Sums staðar var
því meira að segja trúað, að hver veiðimaður væri alltaf að veiða sama selinn,
og duglegur veiðimaður var því sá maður, sem kunni að meðhöndla selina rétt.
Snjall veiðimaður veiddi sjaldan meira en 20—30 seli yfir veturinn, og hann
gat lýst þeim öllum nákvæmlega og dregið upp mynd af þeim öllum, þar sem
sérkenni þeirra komu fram.
Oft er urn það rætt, að trúarbrögð hinna svokölluðu frumstæðu þjóða séu
þeim rnikið böl og standi þeim fyrir þrifum. Þetta er alrangt. Flestar trúarhug-
myndir þeirra og trúarathafnir eru til þess eins að gera lífið bærilegt, koma í
veg fyrir hungur, tryggja frjósemi og viðhalda kynstofninum og samfélaginu.
Þetta á við Eskimóa í ríkum mæli. Það er alls ekki víst, að þeir hafi á nokkurn
hátt litið á öll hin margvíslegu boð og bönn sem þvingun. Þvert á móti gera þau
lífið léttara og auðveldara, og má segja um þau svipað og Malinovski hermir
um goðsögumar hjá Pólýnesum, að þær hjálpuðu fólkinu að vinna hug á óttan-
um og að aðlagast umhverfinu. Drengir ólust upp við alls konar venjur og reglur,
sem áttu að hjálpa þeim að verða góðir og dugandi veiðimenn, og það var jafn-