Andvari - 01.01.1893, Blaðsíða 46

40
Nú hugsa rnenn ef til vill, að hver fjelagsmaður
taki sinn skerf af ágóðan'um, og brúki hann til sinna
þarfa, en það gjöra brezkir kaupfjelagsmenn ekki.
Vanalega leggja þeir mestan eða allan ágóðann við
höfuðstólinn, sem þeir hafa lagt í fjelagið, og auka
þannig eign sína í veltufje fjelagsins, og þar með
vörukaup þess ár frá ári. í dæminu sem jeg setti
hefðu fengizt 150 krónur til vörukaupa annað árið,
í staðinn fyrir 120 krónur fyrsta árið, eí allur á-
góðinn hefði verið lagður við höfuðstólinn, og með
sama framhaldi 187 kr. 50 a. þriðja árið, og 234
kr. 37 a. fjórða árið o. s. frv. Eign fjelagsmanna í
veltufjenu eykst að sama skapi. Fyrsta árið er
skotið saman 120 kr. Eptir 1 ár er þessi eign orðin
150 kr., eptir 2 ár 187 kr. 50 a., og eptir 3 ár 234
kr. 37 a. Þær 24 kr., sem hver fjelagsmaður lagði
til upphaflega, höfðu nærri tvöfaldazt á þessum 3
árum, og fjelagsmenn höfðu í rauninni engu kostað
til. Þeir höfðu fengið 5°/o í vexti af fje sínu, og
þeir höfðu fengið vörur sínar með sama verði, og
þeir gátu fengið hjá kaupmönnunum. En munurinn
var þessi. Fjelagsskapurinn hjálpaði þeim til að
eignast þann ágóða, sem yerzlunin gaf af sjer, en
sem kaupmenn voru vanir að stinga í vasa sinn.
Fyrir því fje, sem hver fjelagsmaður setur á
vöxtu í stofnsjóði fjelagsins, fær hann smám saman
skuldabrjef — stofubrjef — sem hljóða upp á vissa
upphæð, samkvæmt lögum fjelagsins, t. d. 20 krónur
hvert. Af þessum skuldabrjefum — stofnbrjefum —
verður hver fjelagsmaður að eiga 1 eða fleiri, eptir
því sem i fjelagslögunum er ákveðið, og þegar eign
hans í stofnsjóði fjelagsins hefur náð vissri upphæð,
þá getur hann, ef lmnn vill, hætt að láta ágóðann af
verzlun sinní safnast þar fyrir, og getur eptir það
tekið hann allan út á ári hverju. Einnig getur sá,